مطالعات اقتصاد اسلامی

مدلسازی تحقق اقتصاد مقاومتی با تاکید بر تاثیر برونگرایی اقتصاد بر رشد اقتصادی: رویکرد پویایی سیستمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه پیام نور

2 دانشگاه علامه طباطبایی

10.30497/ies.2023.243458.2116

چکیده

یکی از اهداف و ثمرات تحقق اقتصاد مقاومتی رسیدن به رشد اقتصادی پویا با رویکرد برونگرایی اقتصاد است، انتخاب نظام ارزی مناسب یکی از شروط لازم و ضروری برای رسیدن به این هدف محسوب می‌شود. براین اساس این سوال مطرح می شود که نظام ارزی مناسب برای رسیدن به رشد اقتصادی پویا با رویکرد برونگرایی کدام است ؟ برای پاسخ به سوال این فرضیه مطرح شده است که نظام ارزی شناور مدیریت شده برای رسیدن به رشد اقتصادی پویا با رویکرد برونگرایی نظام مناسبی است. در این مقاله با استفاده از رویکرد پویایی سیستمی و با کمک نرم افزار ونسیم، تغییرات نرخ حقیقی ارز بر متغیرهای بخش خارجی اقتصاد یعنی صادرات، واردات و تراز پرداختها برای بازه زمانی 1426-1396 به منظور تعیین نظام ارزی مناسب جهت تحقق برونگرایی اقتصاد بررسی شد . مدل کلی از دو زیرمدل‌ برونگرایی و زیر مدل نرخ حقیقی ارز تشکیل شده است. تغییرات صادرات، واردات در چهار حالت تثبیت، جهش چند برابری، افزایش اولیه اندک و افزایش ملایم مداوم نرخ ارز بررسی شد. نتایج حاصل از اجرای مدل نشان می‌دهد تراز پرداختها و در تبع آن رشد اقتصادی در شرایط تورمی فقط در حالت افزایش مداوم نرخ ارز مثبت است و در شرایطی که نرخ ارز تثبیت شده است تراز پرداخت‌ها نامناسبترین شرایط را داراست. بر این اساس و با توجه به نتایج مدل،‌ فرضیه تحقیق تایید و نظام ارزی شناور مدیریت شده جهت کمک به هدف نیل به رشد اقتصادی از طریق اهتمام به برونگرایی از مولفه های اقتصاد مقاومتی توصیه شده است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Modeling the realization of a resistance economy with an emphasis on economic extraversion on Economic Growth: A systemic dynamics approach

نویسندگان [English]

  • hossein rezaee 1
  • seyed hasan ghavami 2

1 economics faculty, payamnoor university, semnan

2 alame university

چکیده [English]

In the introduction of the announcement of the general policies of the resistance economy, it is stated that "with the aim of providing dynamic growth with a jihadist approach, endogenous and exogenous general policies of the resistance economy are announced." One of the goals of realizing a resistance economy is to achieve dynamic growth with an outward-looking approach to the economy, and choosing a suitable currency system is considered one of the necessary and necessary conditions to achieve this goal. The purpose of this research is to design a dynamic and systematic simulation model in order to determine the appropriate currency system for strong interaction with international markets (economic externalization). Therefore, the question is raised, which is the appropriate currency system to achieve dynamic economic growth with an emphasis on externalization of the economy? In this article, using the systemic dynamics approach and with the help of Vensim software, the macroeconomic model is designed. In order to find a suitable currency system, the nominal exchange rate changes on the variables of the external sector of the economy, i.e. export, import and balance of payments and national production for the period of 1396-1440 have been investigated. Changes in exports and imports have been evaluated in four states: stabilization, multiple jump, small initial increase, and mild and continuous increase in the exchange rate. The results of the implementation of the model show that the balance of payments (externalization) and as a result economic growth in inflationary conditions becomes positive only in the case of an increase in the exchange rate proportional to the inflation rate, and in a situation where the exchange rate is stabilized, the balance of payments has the most unfavorable conditions. As a result, the managed floating currency system is considered the best currency policy for the externalization of the economy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • real exchange rate
  • system dynamics
  • aggregate demand
  • inflation rate
اخباری، محمد؛ و قلی‌زاده صدیقه (1394). ثبات اقتصاد  (پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان).
اسفندیاری صفا، خسرو، و دهقان، حبیب اله. (1395). مولفه های اقتصاد مقاومتی از دیدگاه مقام معظم رهبری (حفظه اله تعالی). مدیریت نظامی، 16(61)، 60-84.
اسماعیلی، زری  (1388) تأثیر بهره‌وری بر نرخ واقعی مؤثر ارز در ایران طی دوره زمانی 1980 تا 2005 (آزمون اثر بالسا-ساموئلسون در اقتصاد ایران) (پایان‌نامه).
امیری طهرانی، سیدمحمد رضا (1394). مبانی سیستمی اقتصاد مقاومتی. جستارهای  اﻗﺘﺼﺎدی ایران، س 12، ش 23، ص 33-51
امینی، علیرضا، و زارع، سحر. (1396). تحلیل نقش نرخ واقعی ارز و نوسانات آن بر صادرات صنعتی ایران. اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)، 11(38)، 99-120.
ﺑﻬﻤﻨﻲ اﺳﻜﻮﻳﻲ، ﻣﺤﺴﻦ (1382). ﻣﻨﺸأ رﻛﻮد ﺗﻮرﻣﻲ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻧﻔﺘﻲ؛ ﺷﻮاﻫﺪی از اﻳﺮان. ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی، 26-12.
پژوهنده، محمدحسین. (1394). موانع تحقق اقتصاد مقاومتی. پژوهش های اجتماعی اسلامی، 21(3 (پیاپی 106))، 185-238.
پورمعصومی، سعید، شتاب بوشهری، سیدنادر، ارباب شیرانی، بهروز، و مشایخی، علی نقی. (1389). یک مدل دینامیک سیستم برای تجزیه و تحلیل سیستم اقتصاد- انرژی ایران. مهندسی صنایع و مدیریت شریف، 26(2)، 71-87..
توفیقی، حمید، و محرابیان، آزاده (1381). بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای واردات کالاهای مصرفی، سرمایه‌ای و واسطه‌ای. پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 4، شماره 13، 74-57.
جلایی، عبدالمجید؛ حری حمیدرضا؛ و ایرانی کرمانی، فاطمه (1385).  برآورد رفتار نرخ ارز واقعی در ایران. پژوهش‌نامه اقتصادی، 22.
حاجی غلام سریزدی، علی، رجب زاده قطری، علی، مشایخی، علی نقی، و حسن زاده، علیرضا. (1399). طراحی مدل پویایی شناسی سیستم تامین مالی جمعی در ایران. پژوهش های نوین در تصمیم گیری، 5(2 )، 49-80.
حاجی‌غلام سریزدی، منطقی، و زارع مهرجردی )1392(.سیستم داینامیک،  انتشارات الماس البرز، چاپ اول.
حسینی دولت آبادی، سیدمهدی، و طاهری فرد، علی. (1394). اثر شوک مثبت نرخ ارز بر تولید ناخالص ملی. مجلس و راهبرد، 22(81)، 171-186.
حلافی، حمیدرضا. (1386). نرخ واقعی ارز و رشد اقتصادی ایران. تحقیقات اقتصادی، 42(79)، 59-75.
خوش چهره، محمد، ایروانی، محمدجواد، حسینی، سیدشمس الدین، و علوی، حمید. (1398). ارائه الگوی راهبردی تولید ملی با رویکرد اقتصاد مقاومتی. مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، 3(11 )، 325-372.
دهمرده قلعه نو، نظر، آزادگان، علیه، و بهرامی، فهیمه. (1398). تحلیل روابط کوتاه مدت و بلندمدت عوامل زمینه ساز در تحقق اقتصاد مقاومتی و رونق تولید داخلی. مطالعات بین رشته ای دانش راهبردی، 9(35 )، 137-162.
راسخی، سعید، شهرازی، میلاد، و عبدالهی، محمدرضا. (1391). اثر نامتقارن نرخ ارز و نوسان آن بر صادرات غیرنفتی ایران. پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، 2(7)، 149-167.
راسخی، سعید؛ شهرزادی، میلاد؛ و عبداللهی، محمدرضا (1391). اثر نامتقارن نرخ ارز و نوسان آن بر صادرات غیرنفتی ایران. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 7.
رائی، نیره، و محسنی زنوزی، سیدجمال الدین. (1395). بررسی مولفه های اقتصاد مقاومتی در نظام درآمدی دولت و تاثیر آن بر رشد اقتصادی ایران. سیاست های راهبردی و کلان، 4(ویژه نامه (اقتصاد مقاومتی))، 115-132.
سپانلو، هاشم؛ و  قنبری‌، علی (1389). بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای واردات ایران به تفکیک کالاهای واسطه‌ای، سرمایه‌ای و مصرفی، پژوهش‌نامه بازرگانی، دوره 15، شماره 57، 233-209.
سنگه، پیتر (1377). پنجمین فرمان (حافظ کمال هدایت، مترجم). انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
سیف، اله مراد، غضنفری، مهدی، دهقان، نبی اله، افقهی، بابک، و مرادسی، فیصل. (1397). مدل مفهومی تولید صادرات محور در اقتصاد مقاومتی. مطالعات بین رشته ای دانش راهبردی، 8(32)، 217-245.
شقاقی شهری، وحید، و کریم، محمدحسین. (1395). اثرات فساد مالی بر درون زایی اقتصاد ایران در راستای سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی. سیاست های راهبردی و کلان، 4(ویژه نامه (اقتصاد مقاومتی))، 63-90.
 غفارپور، داود؛ و پورحاتمی، زهره (1393) اقتصاد مقاومتی، راهبردها و راهکارها. گنجینه معارف، دوره 3،شماره 21
فروزان فر، محمدحسین، ملاحسینی، علی، ریاحی، محمد علی، و نجفی پور، امیرعباس. (1398). طراحی الگوی اقتصاد مقاومتی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری. پژوهش های انقلاب اسلامی، 8(31 )، 179-196.
قوامی، سیدحسن (1398). طراحی الگوی اثربخش برای تعدیل تورم ساختاری اقتصاد ایران با رویکرد اقتصاد مقاومتی. مدیریت فردا.
کازرونی، سیدعلیرضا، و رستمی، نسرین. (1386). اثرات نامتقارن نوسانات نرخ ارز بر تولید واقعی و قیمت در ایران (1340-1381). پژوهشنامه اقتصادی، 7(2 (پیاپی 25))، 177-196.
کلی وندی، زینب. (1392). اقتصاد مقاومتی: زمینه ها, راهبردها و اقدامات اجرایی. کنگره پیشگامان پیشرفت.
لعل خضری، حمید و طاهری بازخانه، صالح و نجف زاده، صفیه. (1392). تثبیت نرخ ارز و تحقق اقتصاد مقاومتی
نوفرستی، محمد. (1395). اقتصاد مقاومتی و راه های دست یابی به آن. سیاست های راهبردی و کلان، 4(ویژه نامه (اقتصاد مقاومتی))، 157-168.
یوسفزی، داود (1398). بررسی تطبیقی سیاست های مالی دولت بر روی متغیرهای کلان از دیدگاه اقتصاد اسلامی و اقتصاد متعارف با روبکرد پویایی سیستم، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه اهل بیت.
https://www.cbi.ir/category/EconomicReport_fa.aspx
Akhbari Mohammad, Qolizadeh Siddiqa (2014). Macroeconomic stability in the resistance economy approach, Trend Quarterly, Meshode 71, pp. 55-78.
Amini, Alireza, and Zare, Sahar. (2016). Analysis of the role of the real exchange rate and its fluctuations on Iran's industrial exports. Financial Economics (Financial Economics and Development), 11(38), 99
Amiri Tehrani, Seyyed Mohammad Reza (2014). Systemic foundations of resistance economy. Economic essays of Iran, Q 12, No 23, pp 33-51
Bahmani Eskowi, Mohsen (2012). The origin of inflation stagnation in an oil country: Evidence from Iran. Economic researches and policies, (12-26)
Baldwin, R. (1988) “Hysteresis in Import Prices: the beachhead effect", American Economic Review, 78(4), pp. 773–785.
Baldwin, R. and Krugman, P. (1989). “Persistent Trade Effects of Large Exchange Rate Shocks”, Quarterly Journal of Economics, 104(4), pp. 635–654.
Baye, Michael. Managerial Economics and Business Strategy. Mc Graw-Hill, Singapore, 2008.
Birgulio , L . (2011). Growth with resilience ; perspectives from the commonwealth and the Franceophonie and recommend dations and la francophonie.
Blinder. A. S., & Rudd. J. B. (2010).The supply-shock explanation of the great stagflation revisited. Paper presented at the NBER conference on the great inflation, Woodstock, VT, February revision.
Brigulio , L . (2004) , Economic Vulnerability an Resilience : concepts and Measurements. In Briguglio , L . and Ieisanga, E.J. (eds), Vulnerability and Resilience of small states. Commonwealth secretariat and university of malta,43-53
Dehmarde Qala Nou, Nazar, Azadegan, Ali, and Bahrami, Fahima. (2018). Analysis of short-term and long-term relationships of underlying factors in the realization of resistance economy and prosperity of domestic production. Interdisciplinary studies of strategic knowledge, 9(35), 137-162.
Esfandiari Safa, Khosrow, and Dehghan, Habib Elah. (2015). Components of resistance economy from the point of view of the Supreme Leader (God Almighty). Military Management, 16(61), 60-84.
Espanello, Hashem; and Ghanbari, Ali (1389). Investigating the influencing factors on Iran's import demand by
Fang Hu T. 1990. Fundamental determinants of the real exchange rate: A NATREX approach. Doctor thesis، University of Oklahoma State.Evaluation of Research. CESifo Working Papers 525.
 Fang, W.S. and Thompson, H. (2004). “Exchange Rates Risk and Export Revenue in Taiwan”, Pacific Economic Review, 9(2), pp. 117–129.
 Fang, W.S., Lai, Y.H. and Miller, S.M. (2006) “Export Promotion through Exchange Rate Changes: Exchange Rate Depreciation of Stabilization?”, Southern Economic Journal, 72(3), pp. 611–626.
 Fang, W.S., Lai, Y.H. and Miller, S.M. (2009) “Does Exchange Rate Risk Affect Exports Asymmetrically?”, Asian Journal of International Money and Finance, 28, pp. 215–239.
Forozan Far, Mohammad Hossein, Mollah Hosseini, Ali, Riahi, Mohammad Ali, and Najafipour, Amir Abbas. (2018). Designing a resistance economy model based on the Supreme Leader's statements. Islamic Revolution Research, 8(31), 179-196.
Forrester, J. W. (1968) Market growth as influenced by capital investment, Industrial Management Review 9(2), 83-105. Also reprinted in Roberts (1978).
Forrester, J. W. (1969) Urban Dynamics. Waltham, MA: Pegasus Communications.
Forrester, Jay W. System Dynamics and the Lessons of 35 Years, Germeshausen Professor Emeritus and Senior Lecturer, Sloan School of Management Massachusetts Institute of Technology, A chapter for The Systemic Basis ofPolicy Making in the 1990s. April 29, 1991.
Forrester, Jay W. The Beginning of System Dynamics, Massachusetts Institute of Technology,Cambridge, Massachusetts, U.S.A.,Banquet Talkat the international meeting of the System Dynamics Society Stuttgart, Germany, July 13, l989.
  Ghafarpour, Daud; and Pourhatami, Zohra (2014) Resistance economy, strategies and solutions. Treasure of Education, Volume 3, Number 21
Haji Gholam Serizdi, Ali, Rajabzadeh Qatari, Ali, Mashaikhi, Ali Naqi, and Hassanzadeh, Alireza. (2019). Designing a dynamic model of crowdfunding system in Iran. New Researches in Decision Making, 5(2), 49-80.
Hajigholam Serizdi, Lagi, and Zare Mehrjardi (1392). Dynamic System, Almas Alborz Publications, first edition.
Halafi, Hamidreza. (1386). Real exchange rate and economic growth of Iran. Economic Research, 42(79), 59-75.
Hosseini Dolatabadi, Seyyed Mehdi, and Taherifard, Ali. (2014). The effect of positive exchange rate shock on GDP. Majlis and Strategy, 22(81), 171-186.
Ismaili Zari h. 2018. The effect of productivity on the effective real exchange rate in Iran during the period from 1980 to 2005 (Balsa-Samuelson effect test in Iran's economy). Master's thesis. Faculty of Administrative Sciences and Economics. University of Esfahan.
Jalai A, Hari H, Irani Kermani F. (1385). Estimation of the behavior of the real exchange rate in Iran. Economic Research Journal, 22.
Kaoru Yamaguchi.(2005). Aggregate Demand Equilibria and Price Flexibility :SD macro economic modeling (2). In Proceedings of the 23nd International Conference of the System Dynamics Society, Boston, USA. The System Dynamics So ciety.
Kaoru Yamaguchi.(2009). Integration of Real and Monetary Sectors with Lab or Market: SD macroeconomic mo deling (3). In Proceedings of the 24th International Conference of the System Dynamics Society , Nijmegen, The
Kaoru Yamaguchi.(2009). Logical vs Historical Time in a Price Adjustment Mechanism. In Proceedings of the 27th International Conference of the System Dynamics Society, Albuquerque, New Mexico. The System Dynamics So ciety.
Kaoru Yamaguchi. (2004). Money Supply and Creation of Dep osits : SD macro economic mo deling (1).In Proceedings of the 22nd International Conference of the System Dynamics Society, Oxford, England. The System Dynamics So ciety.
Kaoru Yamaguchi. (2010). On the Liquidation of Government Debt Under a Debt free Money System: Mo deling the american monetary act. In Proceedings of the 28th International Conference of the System Dynamics Society , Seoul, Korea. The System Dynamics So ciety.
Kaoru Yamaguchi.(2008). Op en Macro economies As a Closed Economic System: SD macro economic mo deling completed. In Proceedings of the 26th International Conference of the System Dynamics Society , Athens, Greece (2008). The System Dynamics So ciety.
Kaoru Yamaguchi.(2003). Principle of Accounting System Dynamics– Mo deling corp orate financial statements –. In Proceedings of the 21st International Conference of the System Dynamics Society, New York. System Dynamics So ciety.
Kazrooni, Seyed Alireza, and Rostami, Nasreen. (1386). Asymmetric effects of exchange rate fluctuations on real production and prices in Iran (1381-1340). Economic Journal, 7(2 (series 25)), 177-196.
Kelly Wendy, Zainab. (2012). Resistance economy: fields, strategies and implementation measures. Pioneers of Progress Congress.
Khush-e-Sherh, Mohammad, Irwani, Mohammad Javad, Hosseini, Seyyed Shamsuddin, and Alavi, Hamid. (2018). Providing a strategic model of national production with a resistance economy approach. National Defense Strategic Management Studies, 3(11), 325-372.
Lal Khazri, Hamid and Taheri Bazkhane, Saleh and Najafzadeh, Safiya. (2012). Stabilization of exchange rate and realization of resistance economy
Mashayekhi Ali  Naqi., The impact of exchange rate policy on inflation rate in an oilexporting economy, SDR, 1991.
Mashayekhi Ali  Naqi., The impact of exchange rate policy on inflation rate in an oil exporting economy, SDR, 1991.
Mehrabian, A, Tawfighi, H, (2017), study of the factors affecting the demand for the import of consumer, capital and intermediate goods, Iran Economic Research, Volume 4, Number 13, Pages 57-74.
Netherlands, 2006. The System Dynamics So cietyKaoru Yamaguchi. Balance of Payments and Foreign Exchange Dynamics: SD macro economic mo deling (4). In Proceedings of the 25th International Conference of the System Dynamics Society, Boston, USA, 2007. The System Dynamics So ciety.
Nofarsti, Mohammad. (2015). Resistance economy and ways to achieve it. Strategic and macro policies, 4 (special issue (resistance economy)), 157-168.
Peter Sange, (1377) "The Fifth Command", translated by Hafez Kamal Hidayat, Industrial Management Organization Publications.
Pourmasoumi, Saeed, Shatab Bushehri, Seyednader, Arbab Shirani, Behrouz, and Meshaikhi, Ali Naghi. (1389). A system dynamics model to analyze Iran's economy-energy system. Sharif Industrial Engineering and Management, 26(2), 71-87-
Qavami Seyyed Hasan. Designing an effective model to moderate the structural inflation of Iran's economy with a resistance economy approach. Management of tomorrow. 2018.
Rahman, S. and Serletis, A. (2009) “The Effects of Exchange Rate Uncertainty on Exports", Journal of Macroeconomics, 31, pp. 500-507.
Sterman J., ”Business Dynamics: Systems Thinking and Modeling for a Complex World ”, Irwin/ McGraw Hill, 2000.
Rai, Nireh, and Mohseni Zenouzi, Seyyed Jamaluddin. (2015). Examining the components of the resistance economy in the government's revenue system and its impact on Iran's economic growth. Strategic and macro policies, 4 (special issue (resistance economy)), 115-132.
Raskhi Saeed, Shahrazadi Milad and Abdullahi Mohammadreza, (2012) Asymmetric effect of exchange rate and its fluctuation on Iran's non-oil exports, Researches on economic growth and development, number 7.
Raskhi, Saeed, Shahrazi, Milad, and Abdulahi, Mohammadreza. (2011). Asymmetric effect of exchange rate and its fluctuation on Iran's non-oil exports. Economic Growth and Development Research, 2(7), 149-167.
Researcher, Mohammad Hossein. (2014). Obstacles to realization of resistance economy. Islamic Social Research, 21(3 (series 106)), 185-238.
Seif, Elah Murad, Ghazanfari, Mehdi, Dehghan, Nabi Elah, Oghahi, Babak, and Moradsi, Faisal. (2017). Conceptual model of export-oriented production in resistance economy. Interdisciplinary Studies of Strategic Knowledge, 8(32), 217-245.
Sepanlou, H., Ghanbari A. (2009), study of the factors affecting Iran's import demand by separating intermediate, capital and consumer goods, Business Journal | Course 15 | No. 57, 209-233.
separating intermediate, capital and consumer goods, Journal of Commerce, Volume 15, Number 57, 209-233.
Shaghaghi Shahri, Vahid, and Karim, Mohammad Hossein. (2015). The effects of financial corruption on the endogeneity of the Iranian economy in line with the general policies of the resistance economy. Strategic and macro policies, 4 (special issue (resistance economy)), 63-90.
Sterman John, System Dynamics Modeling: Tools for Learning in A Complex World, California Management Review, Vol. 43 No. 4, Summer 2001.
Sterman, John D. all models are wrong: reflections on becoming a systems scientist, Jay Wright Forrester Prize Lecture, 2002.
Yousafzai, Daoud (2018). Comparative study of the government's financial policies on macro variables from the perspective of Islamic economics and conventional economics with system dynamics approach, Master's Thesis, Ahl al-Bayt University.
Zargrani, Saeed, Hajinejad, Afsana, (2014), Cooperation and Realization of Resistance Economy. - Ghafarpour, Daud, Pourhatami, Zohra, 2013, Resistance Economy, Strategies and Solutions, 3, p. 21.
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29
شهریور 1402
صفحه 229-260