مطالعات اقتصاد اسلامی

تحلیل فقهی- اقتصادی مالیت رمزارزش‌ها در اقتصاد اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه ارتباطات رادیویی ثابت و سیار، پژوهشکده فناوری ارتباطات، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، تهران.

2 دانش‌آموخته دکتری علوم اقتصادی، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران.

3 دانشجوی دکتری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

10.30497/ies.2023.243339.2108

چکیده

مالیت مورد معامله جزء شروط صحت عقود است که قدرمتیقن از تعاریف مختلف، این است که عوضین ارزش دادوستد داشته باشند تا بذل مال درمقابل آن صحیح باشد. این امر میسر نمی‌شود مگر آنکه فی‌الجمله مورد معامله دارای منفعتی باشد که برای تحصیل آن، مبادلات شکل می‌گیرد. این ارزش دادوستدی یا براساس امری واقعی تعیین یا موضوع معینی اعتبار می‌گردد و در عالم واقع دارای عینیتی نمی‌باشد. لذا باتوجه به‌عجین شدن بحث مالیت با دادوستد در جوامع بشری، جایگاه عرف و انتخاب عقلاء در نظام اقتصادی حائز اهمیت است. این روزها با گسترش پول‌ها و دارایی‌های‌ رمزنگاری‌شده مجازی (رمزارزش‌ها) این سؤال به‌وجود آمده است که مالیت این پدیده به‌عنوان یک پدیده مجازی، چگونه متعین می‌شود و مواجهه شرع مقدس و حکومت اسلامی چگونه باید باشد. به‌منظور ارائه پاسخ مناسب به‌سؤال، براساس روش‌های معتبر فقهی اعم از فقه‌المعاملات و فقه نظام، جایگاه عرف و حکومت اسلامی در یک ساختار منسجم تشریح شود. سپس انواع رمزارزش‌ها براساس پشتوانه و پروتکل‌های اجماع دسته‌بندی شده و درنهایت مالیت انواع رمزارزش‌ها موردبررسی قرارگرفته‌است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که اولاً شرع مقدس در نظام پولی و مبادلات جایگاه ویژه‌ای برای مردم و عرف عقلا درنظرگرفته ولی حکومت اسلامی را موظف کرده که درجهت امضاء مالیت پول و سایر ضوابط معاملات نظارت داشته‌باشد. ثانیاً علاوه‌بر ملاک‌های عرفی، ملاک‌های دیگری برای مالیت درنظر‌گرفته است. ثالثاً کلیه رمزارزش‌ها مخصوصاً رمزارزش‌های قابل‌استخراج مبتنی بر قواعد اسلامی، شرایط مالیت در اسلام را دارند ولی باتوجه به شرایط کشوراسلامی، در دایره فقه حکومتی ممکن است شرایط و ضوابط معاملات را رعایت نکنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential-Economic Analysis of the propertyness of Cryptocurrencies in Islamic Economics

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Keshavarzi 1
  • mohsen rezaei sadrabadi 2
  • mahdi roayaei 3

1 Faculty member of Information and Communication Technology Research Institute

2 PHD economics of Imam Sadiq University

3 Research Institute of Hawzeh and University

چکیده [English]

According to jurisprudence, real property is one of the conditions for the contract validity(credibility)The agreed concept of different definitions of real value is that the exchanges have a transaction value so that the expenditure of property in return is correct. This trade is not possible unless the transaction fee has an interest that is exchanged to obtain it. Now, this trade value is either determined based on a reality (or is validated on a certain subject and has no reality in the real world. Therefore, considering the involvement of the real property issue with trade in societies, the dfferene of norms, and the elite choice in an economic system is significant.  These days, with the proliferation of virtual encrypted currencies and assets (cryptocurrencies), the question has arisen as to how the real property on this phenomenon, as a virtual phenomenon, is determined and how the confrontation of the holy Sharia and the Islamic government should look like.In this research, an attempt has been made to explain the position of custom and Islamic government in determining and verifying the propertyness of objects, assets and money in a coherent structure by reviewing existing studies in order to provide a suitable answer to the question, based on valid jurisprudential methods, including fiqh al-ma'alamat and fiqh nizam based on the framework of Islamic economics. Then, the types of cryptocurrencies have been categorized based on the existing classifications, including asset and capital nature, as well as monetary nature, in a new classification, and finally, the propertyness of the types of cryptocurrencies has been examined. The results of the research show that first of all, the Holy Sharia has considered a special place for the people and common sense in the monetary and financial system and for determining the propertyness of assets and objects in exchanges, but it has mandated the Islamic government to supervise and control the approval and signing of the taxation of money and assets and other terms of transactions. Secondly, in addition to customary criteria, the Holy Sharia has considered other criteria for propertyness, and sometimes the Sharia has abolished the effects of propertyness on some objects that are rationally treated as wealth (such as wine). Thirdly, based on Islamic rules in individual jurisprudence, all cryptocurrencies, especially extractable cryptocurrencies such as Bitcoin, have the conditions of propertyness in Islam, but according to the conditions of the Islamic country, they may not comply with the terms and conditions of transactions in the government jurisprudence, but this does not lead to the loss of their propertyness, rather, the law can cancel the effects of its propertyness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • propertyness
  • virtual objects
  • money
  • cryptography
  • Islamic monetary system
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (١۴١۴ ق). لسان‌العرب. بیروت: بی‌نا.
احمدوند، معروف‌علی (1382). مروری بر ماهیت‌شناسی پول و دیدگاه فقیهان. فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی)، شماره‌های 36، 75.
انصاری، شیخ مرتضی (1411ق). کتاب المکاسب. چاپ اول، قم: منشورات دارالذخائر.
ایروانی، علی (1406 ق). حاشیةالمکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
بهمن‌پوری، عبدالله؛ شادمان‌فر، محمدرضا؛ و پورغلامی، مجتبی (پاییز و زمستان 1393). بررسی فقهی حقوقی مال بودن داده‌های رایانه‌ای. فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال 47، شماره 2.
ﺣﮑﯿﻢ، ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ (1418 ق). اﻻﺻﻮل‌اﻟﻌﺎﻣﻪ ﻟﻠﻔﻘﻪ‌اﻟﻤﻘﺎرن. قم: اﻟﻤﺠﻤﻊ‌اﻟﻌﺎﻟﻤﯽ ﻻﻫﻞ‌اﻟﺒﯿﺖ(ع).
حسینی خامنه‌ای، سید علی (1400). اجوبه الاستفتائات، استفتائات جدید بهمن 1400، قابل دسترس در: https://www.leader.ir/fa/content/25476/.
خزعلی، محسن (تابستان و پاییز 1383). خریدوفروش پول، تنزیل سفته و استفاده از حیله‌های شرعی با تأکید بر دیدگاه امام‌خمینی و شهید مطهری. متین، شماره‌های 23 و 24.
دهخدا، علی‌اکبر (١٣٩٠). لغت‌نامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سلیمانی‌پور، محمدمهدی، سلطانی‌نژاد، حامد؛ و پورمطهر، مهدی (۱۳۹۶). «بررسی فقهی پول مجازی»، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، ۶ (۱۲)، ۱۶۷-۱۹۲.
شهید اول (بی‌تا). الدروس‌الشرعیة. بی‌نا.
شهید صدر، محمدباقر (١٣٨٢). اقتصاد ما (سیدمحمدمهدی برهانی، مترجم). قم: انتشارات دارالصدر.
طباطبایی، سید محمد حسین؛ اصول فلسفه رئالیسم، ج2، چ4، قم: بی­تا، 1387.
عبدی‌پورفرد، ابراهیم؛ و وصالی ناصح، مرتضی (بهار 1396). توسعه مفهوم و مصادیق مال در فضای مجازی (مطالعه تطبیقی مالیت داده‌های رایانه‌ای در حقوق اسلام، ایران و کامن‌لا). پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، دوره 4، شماره ١، 112-85.
عربلو، مرتضی؛ محمدزاده، احمد؛ و نوری، جواد (۱۳۹۸). معرفی و دسته‌بندی انواع ارزهای مجازی دارای ثبات در قیمت و بیان مزایا و معایب آنها. تهران: کنفرانس بین‌المللی مدیریت، حسابداری، اقتصاد و بانکداری در هزاره سوم.
علامه حلی (بی‌تا). تذکرة‌الفقها (جلد ١). بی‌نا.
عیوضلو، حسین (1387). اصول و مبانی نظام پولی در اقتصاد اسلامی. اقتصاد اسلامی، سال 8، شماره 29.
عیوضلو، حسین؛ و کریمی‌ریزی، مجید (١٣٩٧). اصول موضوعه و راهبردهای بانکداری اسلامی در چهارچوب نظام اقتصادی اسلام. اقتصاد اسلامی، سال 18، شماره 71.
عیوضلو، حسین؛ رضایی صدرآبادی، محسن؛ و نوری، جواد (بهار و تابستان 1400). تحلیل فقهی اقتصادی مبانی، اصول و چهارچوب کلان نظام پولی اقتصاد اسلامی. تحقیقات مالی اسلامی، سال 10، شماره 20، ۴۹۴-۴۴۵.
عیوضلو، حسین؛ رضایی صدرآبادی، محسن؛ و نوری جواد (بهار ١٣٩٩). تحلیل فقهی-‌حقوقی مبادله ارزهای قابل استخراج در اقتصاد اسلامی. اقتصاد اسلامی، سال 20، شماره ۷۷، 210-183.
فروغی، علیرضا؛ و حسین‌زاده سرشکی، اسماء (بهار وتابستان 1398). بررسی فقهی و حقوقی مالیت و مالکیت داده‎های دیجیتال در فضای سایبری. دوفصلنامه فقه و حقوق خصوصی، سال 2، شماره 3.
فهمی عزیز، عبدالرحمان (1965م). فجرالسکة‌العربیة. چاپ اول، مصر: مطبعة دارالکتب.
کاظمی، محمود؛ و پیلوار، رحیم (بهار و تابستان 1397). تبارشناسی مال؛ مطالعه تطبیقی در حقوق اسلام و غرب. پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، سال 19، شماره 47، 208-181.
کشاورزی، محمدرضا؛ و رضایی صدرآبادی، محسن (بهار و تابستان 1401). طبقه‌بندی و تحلیل فنی-اقتصادی انواع رمزارزش‌ها از منظر چهارچوب کلان نظام پولی در اقتصاد اسلامی. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، سال 11، شماره 2 (پیاپی 22).
کیوانیان، شبنم‌السادات (1396). مطالعه اثرات ترویج پول‌های مجازی، به‌خصوص بیت‌کوین بر توان نظارت بانک مرکزی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبایی، پردیس تحصیلات تکمیلی خودگردان.
مامقانی، محمدحسن (1316ق). غایةالامال فی شرح کتاب المکاسب (جلد 3). چاپ اول، قم: نشر مجموع‌الذخائرالاسلامیة.
محقق اصفهانی (بی‌تا). تعلیقه بر مکاسب. بی‌نا. ٣.
مدرسی طباطبایی یزدی، سیدمحمدرضا (1401). فقه رمزارزها؛ تقریرات درس آیت‌الله سیدمحمدرضا مدرسی طباطبایی یزدی (جواد احمدی، پدیدآور). دفتر فقه معاصر حوزه علمیه قم، انتشارات حوزه‌های علمیه قم.
مروی، جواد (1401). فقه رمزارزها (سیدروح الله ذاکری و محمد شیبانی، پدیدآور). دفتر فقه معاصر حوزه‌های علمیه قم، انتشارات حوزه‌های علمیه قم.
مطهری، مرتضی (١٣٧٨). نظری به ‌نظام اقتصادی اسلام. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1389). بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی. چاپ اول، تهران: حکمت.
معروف، هاشم (1397ق). سیرة‌الائمة‌الاثنى‌عشر. بیروت.
معلوف، لویس (۱۳۷۳). المنجد فی اللغۀ. بیروت: دارالمشرق.
ﻣﻐﻨﯿﻪ، ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد (1389). ﻋﻠﻢ‌اﻻﺻﻮل اﻟﻔﻘﻪ ﻓﯽ ﺛﻮﺑﻪ‌اﻟﺠﺪﯾﺪ. چاپ اول، قم: داراﻟﮑﺘﺎب اﻻﺳﻼﻣﯽ.
معرفت، محمدهادی (1374). نقد و نظر، شماره‌های 4 و3، سال اول، تابستان و پائیز.
مهدوی، امیرحسین (1401). میزان و نحوه مداخله دولت اسلامی در قلمرو پول‌های رمزنگاری‌شده (مطالعه موردی: پول‌های مبتنی برگواهی اثبات کار) (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه علم و صنعت.
میثمی، حسین؛ و بیابانی، زینب (۱۳۹۹). تحلیل ماهیت، استخراج و مبادله انواع رمزارزها و توکن‌ها از منظر فقه اسلامی و قوانین کشور. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (١٤١٠ق)، المکاسب المحرمه، ج ١، بینا.
موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1421ق). کتاب البیع. چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(ره).
نائینی، محمدحسین (۱۳۷۳). منیةالطالب فی حاشیةالمکاسب (چاپ اول). تهران: المکتبة المحمدیة.
نواب‌پور، علیرضا (1397). تحلیل فقهی کارکردهای پول رمزنگاری‌شده (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). تهران: دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام‌صادق علیه‌السلام.
یوسفی، احمدعلی (1377). ماهیت پول و راهبردهای فقهی و اقتصادی آن. چاپ اول، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
Abdi-Pourfard, Ebrahim and Wesali-Naseh, Morteza (2016), "Development of the concept and examples of property in virtual space (a comparative study of the property of computer data in Islamic, Iranian and common law)", Comparative Research of Islamic and Western Laws, Volume 4, Number 1, Spring, 112-85 (In Persian).
Abu-Bakar, Muhammad (2018), “Shariah Analysis of Bitcoin, Cryptocurrency, and Blockchain, Available for comment at: https://blossomfinance.com/bitcoin-working-paper.
Adam, Faraz & Barkatulla, Abdul Kadir (2019), Currency in Islamic Law, Chapter in Fintech In Islamic Finance Theory and Practice, London Routledge.
Adam, Faraz (2017), Bitcoin: Shariah Compliant, Amanah Finance Consultancy.
Ahmadvand, Maarouf-Ali (2012), "Review on the nature of money and the views of jurists", Fiqh (New Research in Islamic Jurisprudence), No. 36, p. 75 (In Persian).
Allama Halli, H, I, Y, (1363). The Essential Substance in the Explanation of the Logic of Abstraction. Qom, Islamic Library (In Persian) (In Persian).
Ansari, S, M., (1411 AH). Al-Makasab (First Edition). Qom: Dar al-Zhaer Charters. (In Persian).
Ayazlou, H., (2007). Principles and Foundations of Monetary System in Islamic Economy. Islamic Economics Quarterly, 8(29), 35-62. (In Persian).
Ayazlou, H., (2018). Islamic Economic Methodology. Tehran: Publications of Imam Sadiq University (Academic Brochure). (In Persian).
Ayazlou, H; & Karimirizi, M., (2017). Islamic Banking Principles and Strategies in the Framework of the Islamic Economic System. Islamic Economics Quarterly, 18(71), 5-35. (In Persian).
Ayazlou, H; Rezaei Sadrabadi, M; & Nouri, J., (1400). Economic Jurisprudential Analysis of the Foundations, Principles and Framework of the Monetary System of the Islamic Economy. Islamic Financial Research Quarterly, 10(20), 445-494. (In Persian).
Ayazlou, H; Rezaei Sadrabadi, M; and Nouri, J., (1399). Jurisprudential-legal Analysis of the Exchange of Extractable Currencies in Islamic Economy", Islamic Economy Quarterly, 20(77), 183-210. (In Persian).
Bahmanpuri, Abdullah; Shadman Far, Mohammad Reza and Mojtabi Pourgholami (2013), "Jurisprudential examination of the ownership of computer data", Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, 47th year, Fall and Winter 2013, No. 2 (In Persian).
Coucil of the Europran Union, “Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on Markets in Crypto-assets, and amending Directive (EU) 2019/1937 (MiCA),” Letter to the Chair of the European Parliament
Davidson, Sinclair; de-Filippi, Primavera & Potts, Jason (2016), “Economics of Blockchain”, Public Choice Conference, May, Fort Lauderdale, United States. ff10.2139/ssrn.2744751ff. ffhal-01382002. Available in: https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01382002/document.
Decentralized Business Review, 21260.
Dehkhoda, Ali Akbar (1390), Dehkhoda Dictionary, Tehran: Tehran University Press (In Persian).
EBA (European Banking Authority), (2019),”Report with advice for the European Commission on crypto-assets”, 9 January 2019.
EBA, “Report with Advice for the European Commission on Crypto-Assets,” Eur. Bank. Auth., no. January, 2019, [Online]. Available: https://www.eba.europa.eu/sites/default/documents/files/documents/10180/2545547/67493daa-85a8-4429-aa91-e9a5ed880684/EBA Report on crypto assets.pdf.
European Union (EU), (2019), “Report on the proposal for a regulation of the European Parliament and of the Council on markets in crypto-assets and amending Directive (EU) 2019/1937, 17.3.2022 - (COM(2020)0593 – C9‑0306/2020 – 2020/0265(COD)).
European Union, “REGULATION OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on Markets in Crypto-assets, and amending Directive (EU) 2019/1937,” vol. 0265, pp. 1–167, 2020, [Online]. Available: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52020PC0593.
Fahmi Aziz, A, R. (1965 A.H). Fajr Al-Arabiya Coin (1st Edition). Egypt: Dar alKitab Press (In Persian).
Foroughi, Alireza and Hossein-zadeh-Sareshki, Asma (2018). "Jurisprudential and legal examination of ownership and ownership of digital data in the cyberspace", Fiqh and Private Law Quarterly, Year 2, Number 3, Spring and Summer (In Persian).
Habib, Farrukh & Adekunle, Salami Saheed (2019). Case Study of Bitcoin and Its Halal Dimension, In book: Billah M. (eds) Halal Cryptocurrency Management, Palgrave Macmillan, Cham, pp.235-255.
Hakim, Mohammad Taghi (1418 AH), Al-Asul al-Umaa for Fiqh Al-Maqarn, Qom: Al-Jama' Al-Alami Lahl al-Bayt (A.S) (In Persian).
Ibn Manzur, M, I, M. (1108 AH). Arabic Language (First Edition). Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi (In Persian) (In Persian).
International Organization of Securities Commissions )OICV-IOSCO), (2020), “Investor Education on Crypto-Assets Final Report”, FR12/2020 DECEMBER 2020,
Kazemi, Mahmoud and Pilwar, Rahim (2017), "Property Genealogy: A Comparative Study in Islamic and Western Laws", Research Journal of Islamic Law, Q 19, No 47, Spring and Summer 181-208 (In Persian).
Keivanian, Shabnam Al-Sadat (2016). "A study of the effects of the promotion of virtual currencies, especially Bitcoin, on the central bank's supervisory power", Master's thesis, Allameh Tabatabai University, Self-governing Graduate School (In Persian).
keshvarzi, Mohammad Reza; Rezaei Sadrabadi, Mohsen (1401), "Classification and technical-economic analysis of all types of cryptocurrencies from the perspective of the macro framework of the monetary system in Islamic economy", Islamic financial research quarterly, year 11, number 2 (consecutive 22), spring and summer 1401 (In Persian).
Khazali, Mohsen (1383). "Buying and selling money, discounting promissory notes and using sharia tricks with an emphasis on the views of Imam Khomeini and Shahid Motahari", Matin, numbers 23 and 24, summer and autumn (In Persian).
Mahdavi, Amirhossein, (1401). "The extent and manner of the intervention of the Islamic government in the field of cryptographic money (case study: proof-of-work-based money)" master's thesis, University of Science and Technology (In Persian).
Mahomed, Ziyaad & Mhamed, Shasher (2017), Crypto mania: The shariah verdicts.
Mamqani, M, H., (1316). Ghayal Amal fi Sharh Kitab al-Makasab (First Edition). Qom: Al-Zhakhar al-Islami. (In Persian).
Maravi, Javad (1401). "Fiqh Ramzarzaha Ayatollah Javad Maravi", authored by Seyed Ruhollah Zakari and Mohammad Shibani, Contemporary Jurisprudence Office of Qom Seminaries, Seminaries Publications, Qom (In Persian).
Markets in crypto-assets (MiCA), 2022, “ regulation on markets in crypto-assets (MiCA)”, EPRS European Parliamentary Research Service, PE 739.221 – November 2022 EN
Maroof, H. (1382 AH). Biography of the Twelve Imams (Vol. 3). Najaf: AlHaydari Library (In Persian).
Modarresi Tabatabai Yazd, Seyyed Mohammad Reza, (1401), "Fiqh Ramzarza, Lectures of Ayatollah Seyyed Mohammad Reza Tabatabai Madrasi Yazdi", edited by Ahmadi, Javad, Contemporary Jurisprudence Office of Qom Seminary, Qom Seminary Publications (In Persian).
Moghniyyeh, Mohammad Javad (2009). Illam al-Asul al-Fiqqah fi Thauba al-Jadid, Ch. 1, Qom: Dar al-Katab al-Islami (In Persian).
Mohaghegh Esfahani (Beta). Commentary on Makasab, Bina. P. 3 (In Persian).
Motahari, Morteza (1378). A Commentary on Islamic Economic System, Tehran: Sadra Publications (In Persian).
Motahari, Morteza (1389). An Overview of the Basics of Islamic Economics, Vol. 1, Tehran: Hekmat Publishing (In Persian).
Mousavi Khomeini, S, R., (1421). Al-Bai (First Edition). Tehran: Imam Khomeini Editing and Publishing Institute. (In Persian).
Mousavi Khomeini, Seyyed Ruholah (1373 AH), al-Makasab al-Muharmah, vol. 1 (In Persian).
Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A peer-to-peer Electronic Cash System.
Nawabpour, A, R., (2017). Jurisprudential Analysis of Cryptocurrency Functions (Master's thesis). Tehran: Imam Sadiq University. (In Persian).
OICV-IOSCO, “Issues, Risks and Regulatory Considerations Relating to Crypto-Asset Trading Platforms Final Report,” p. 55, 2020, [Online]. Available: https://www.iosco.org/library/pubdocs/pdf/IOSCOPD627.pdf.
Rosner, Marcel T. & Kang, Andrew (2016). “Understanding and Regulation Twenty-First Century Payment System: The Ripple Case Study” , Michigan Law Review at University of Michigan Law School.
Sancheti, Vivek (2019), What Is Tether? Everything You Need To Know About Tether Cryptocurrency; available At: https://www.cryptoground.com/a/tether.
Satoshi Nakamoto (2009). “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”, satoshin@gmx.com www.bitcoin.org.
SEC. (2021). The Division of Examinations’ Continued Focus on Digital Asset Securities *. 1–8. https://www.sec.gov/news/public-statement/statement-im-finhub-
Sedgwick, Kai (2018). A Complete A-Z of Stablecoins; Available At: https://news.bitcoin.com/a-complete-a-z-of-stablecoins.
Shahid Avval (Beta), Al-Dros Al-Sharia, Bina (In Persian).
Shahid Sadr, Mohammad Baqer (1382). our economy, translated by Seyyed Mohammad Mehdi Burhani, Qom: Dar al-Sadr Publications (In Persian).
Wright, Aaron & De Filippi, Primaveram (2015), “Decentralized Blockchain Technology and the RiseofLex Cryptographia”, in https://www.intgovforum.org/cms/wks2015/uploads/proposalbackgroundpaper/SSRN-id2580664.pdf.
Yousefi, A, A., (1377). The Nature of Money and its Jurisprudential and Economic Strategies (In Persian).
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29
شهریور 1402
صفحه 79-122