مطالعات اقتصاد اسلامی

مطلوبیت یا توانایی پرداخت؟ نظریه مالیاتی مدرسی به‌مثابه سنتزی تحلیلی و رهیافت هایی برای اقتصاد اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر و دانشجوی مقطع دکتری، علوم اقتصادی دانشگاه امام‌صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

2 دانشیار، علوم اقتصادی، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام‌صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

10.30497/ies.2023.243294.2124

چکیده

تاکنون تفاسیر متفاوتی از نظریه مالیاتی مدرسی شده است که برخی از آن‌ها بر اتخاذ رویکرد مطلوبیت و برخی دیگر بر اتخاذ رویکرد توانایی پرداخت توسط متفکرین مدرسی تأکید دارد. بااین‌وجود به نظر می‌رسد که هیچ‌یک از این تفاسیر نتوانسته‌اند نظریه مالیاتی مدرسی را در یک ارزیابی جامع و با بررسی تمامی زوایای نظریه، موردتوجه قرار دهند. بر این اساس این مطالعه در تلاش است تا با استفاده از روش کتابخانه ای- تحلیلی و با رویکردی پدیدارشناسانه به ارزیابی مجدد نظریه مالیاتی مدرسی و ارائه تفسیری جدید از این نظریه پرداخته و رویکرد سومی را در کنار دکترین‌های رایج مالیاتی معرفی نماید. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که ریشه اصلی در تعارض تفاسیر موجود پیرامون نظریه مالیاتی مدرسی به فهم واحد تحلیل جامعه در تحلیل مدرسی از مقوله مالیات‌ها بازمی‌گردد. بر این اساس می‌توان نظریه مالیاتی مدرسی را سنتزی تحلیلی میان رویکردهای کلاسیک مالیات ستانی ارزیابی نمود. از منظر ایشان مالیات در یک نگرش منفعت‌گرایانه قراردادی ضمنی میان جامعه و حکومت است و تا زمانی که حکومت‌ها در راستای منافع عمومی تلاش نمایند، جامعه نیز مکلف به تأمین مالی حکومت خواهد بود. اما سهم هر یک از اعضای جامعه از این پرداخت عمومی یکسان نیست. توانایی پرداخت سهم هر یک از افراد جامعه را مشخص می‌کند. در نهایت نیز، ضرورت بکارگیری مقاصدالشریعه -همچون رویکرد غایتنگری مدرسی -در موضوع شناسی پدیده های جدید و همچنین تاکید بر تفکیک واحد تحلیل فرد و جامعه در تحلیل پدیده های اقتصادی از جمله رهیافت های این پژوهش برای اقتصاد اسلامی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Utility or Ability to Pay? Scholastic Tax Theory as an Analytical Synthesis and its Implications for Islamic Economics

نویسندگان [English]

  • mohammadhosein Bahmanpour-khalesi 1
  • Mohammadjavad Sharifzadeh 2

1 Researcher and Phd Student, Economic Sciences, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.

2 Associate Professor of Economics, Imam Sadiq (pbuh) University, Tehran,.

چکیده [English]

So far, different interpretations of scholastic tax theory have been made. Some of them emphasized the adoption of utility approach and others emphasized the adoption of the ability to pay approach by scholastic thinkers. However, it seems that none of these interpretations have been able to address the scholastic tax theory in a comprehensive assessment by examining all angles of the theory. Accordingly, this study seeks to resolve the apparent conflicts by re-evaluating the scholastic tax theory and presenting a new interpretation of this theory. Our findings reveals that the main root of conflict goes back to the understanding of the society as an analytical unit of tax theory. As a result, the scholastic tax theory can be evaluated as an analytical synthesis between the classical approaches of taxation. Accordingly, taxation in a utilitarian attitude is an implicit contract between society and the government, and as long as governments pay attention to the common goods, society will be obliged to finance the government. But the share of each member of the community in this public payment is not the same. In this regard the ability to pay approach determines the share of each member of society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tax
  • Ability to Pay
  • Utility
  • Scholastic economics
  • Islamic Economics
‏بلاخ‌، مارک‌ لئوپولد بنژامن‌ (۱۳۶۳). جامعه‌ فئودالی‌ (بهزاد باشی‌، مترجم). (ج1). تهران: آگاه‌.
‏‫بیل‌، تیموتی‌ (۱۳۸۴). عصر فئودالیسم (مهدی‌ حقیقت‌خواه‌، مترجم). تهران: ققنوس‌.
شومپیتر، جوزف‌ آلویس‌ (۱۳۷۵). تاریخ‌ تحلیل‌ اقتصادی‌ (فریدون‌ فاطمی‌، مترجم). تهران: نشر مرکز.
علیدوست، ابوالقاسم (1384). فقه و مقاصد شریعت. فقه اهل‌بیت‌(ع)، 1(43)، 158-118.
‏‫کاپلستون‌، فردریک‌ چارلز (۱۳۸۸). تاریخ‌ فلسفه‌ (جلال‌الدین‌ مجتبوی‌، مترجم). (ج2)، تهران: شرکت‌ انتشارات‌ علمی‌ و فرهنگی‌.
‏‫نعمتی، محمد؛ و بهمن‌پور خالصی، محمدحسین (۱۳۹۹). نظام فئودالیسم. دانشنامه اقتصاد.
Aquinas, S.T. (1975). The summa contra gentiles. Aeterna Press.
Aquinas, S. T. (2020). Commentary on Romans. (O. P. Fr. Fabian Larcher, tran.). Aquinas Institute.
Aquinas, S. T. (2014[1485]). The summa theologica: Complete edition. Catholic Way Publishing.
Aquinas, S. T.  (1929). Commentaria in Omnes S. Pauli Apostoli Epistolas. Turin: Marietti.
Curran, C. E. (1985). Just taxation in the Roman Catholic tradition. The Journal of Religious Ethics, 113-133.
Eisenstein, L.; & Weisbach, D. A. (2010). The Ideologies of Taxation. Harvard University Press.
 Finnis. (1998). Aquinas: moral, political, and legal theory. Oxford University Press.
Hamill, Susan Pace. (2002). An argument for tax reform based on Judeo-Christian ethics. Ala. L. Rev., 54, 1.
Holcombe, R. G. (Ed.). (1999). Great Austrian Economists, The. Ludwig von Mises Institute.
Laures, J. (1928). The political economy of Juan de Mariana. Ludwig von Mises Institute.
Lugo, J. ([1642]2014). De justitia et jure. Sumptibus Petri Prost.
Mariana, J. d. ([1611]1969). De Rege et regis institutione Libritres: Eiusdem de ponderibus & mensuris Liber. Germany: Aubrius.
Mariana, J. ([1609]2011). A Treatise on the Alteration of Money. Christian’s Library Press.
Meredith, C. T. (2008). The ethical basis for taxation in the thought of Thomas Aquinas. Journal of Markets & Morality, 11(1).
Molina, L. ([1609]1759). De justitia et jure: opera omnia, tractatibus quinque, tomisque totidem comprehensa. Editio Novissima. Huic diligenter recognitae accessit Index Universalis Rerum, quae in hoc toto Opere tractantur, Genf.
Musgrave, R. A. (1973). Public finance in theory and practice. McGraw-Hill Kogakusa.
Navarra, P. (1597). Petri Nauarra ... De ablatorum restitutione, in foro conscientiae libri quatuor: in duos tomos diuisi, quorum prior De damnis illatis redintegrandis, posterior De rebus ablatis restituendis disputat. ex Officina Thomae Guzmanij.
Perdices de Blas & Revuelta López, J. (2011). Markets and taxation: modern taxation principles and the school of Salamanca. ESIC Market Economic and Business Journal, 138, 91-116.
Pounds. (2014). an economic history of medieval Europe. Routledge.
Sanchez, T. (1681). R. P. Thomae Sanchez, Consilia, seu opuscula moralia. Duobus tomis contenta. Opus posthumum, éditio ultima a mendis expurgata. Sumptib. Laurentii Arnaud, Petri Borde, Joannis, & Petri Arnaud.
 Schwartz. (2019). The Political Morality of the Late Scholastics: Civic Life, War and Conscience. Cambridge University Press.
Suárez, F. (1619). De Legibus, Ac Deo Legislatore. Mylius Birckmannus.
Schumpeter, Joseph Alois. 1994. History of Economic Analysis. London: Routledge.
Urban, Konrad Edward. (2014). Aquinas and the Welfare State.
Wicksell, K. (1958). A new principle of just taxation. In Classics in the theory of public finance (pp. 72-118). Palgrave Macmillan, London.
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29
شهریور 1402
صفحه 1-24