مطالعات اقتصاد اسلامی

تحلیل سفارش‌های پنهان در معاملات سهام براساس قاعده ممنوعیت غرر در فقه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشکده مدیریت دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 هیات علمی مالی اسلامی دانشگاه امام صادق

3 استاد تمام دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

امروزه حجم نقدینگی پنهان در بازار‌های مالی به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کرده و مورد توجه سرمایه‌گذاران، اقتصاددانان و سیاست‌گذاران بازار قرار گرفته است. سفارشات پنهان بعنوان یکی از پرکاربرد‌ترین خدمات بازار‌های سهام، نقش قابل توجهی در تعیین عمق بازار و جهت دهی آن ایفا می‌کنند. امروزه پژوهشهای بسیاری در رابطه با این مکانیسم و تأثیر آن در جهت‌گیری قیمت‌ها، رفتار معامله‌گران و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری صورت گرفته است؛ با این حال تاکنون پژوهشی با رویکرد فقهی در رابطه با موضوع سفارشات پنهان انجام نشده‌است. سوال اساسی پژوهش حاضر این است که"آیا سفارشات پنهان موجب غرری شدن معاملات سهام می‌شود؟" . برای پاسخ به این مسئله پژوهشگران با اتخاذ یک سیر استدلالی پنج‌مرحله‌ای مبتنی بر استراتژی پژوهش کیفی عمومی ابتدا به توصیف مفهوم سفارشات پنهان بر اساس منابع متعارف پرداخته‌ و سپس به تحلیل و تطبیقِ قاعده‌ی ممنوعیت غرر بر سفارشات پنهان بعنوان یک مسئله‌ی مستحدثه می‌پردازند. پژوهش صورت گرفته تطبیق و یا عدم تطبیق قاعده‌ی ممنوعیت غرر بر سفارشات پنهان را بعنوان یک حکم اولیه مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد. سپس نتایج حاصل با روش گروه کانونی در معرض تحلیل و نقد صاحب‌نظران حوزه فقه مالی قرارخواهدگرفت. نتیجه پژوهش اینکه غرری بودن معاملاتِ مبتنی بر سفارشات پنهان به اعتباراتی چون غرری بودن شرایط مهم معامله و ارزش مبیع(قیمت سهام) محرز می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

analyzing hidden orders in stock markets according to the prohibition of Gharar in Islamic jurisprudence

نویسندگان [English]

  • MOHAMMAD HOSSEIN shariaty nia 1
  • hossein Hasanzadeh Sarvestani, 2
  • Mahdi Sadeghi Shahdani 3

1 MA student in management faculty of Imam Sadiq university

2 member of Islamic finance faculty of ISU

3 full professor of economics faculty at ISU

چکیده [English]

In recent years, the proliferation of hidden liquidity in financial markets has increased dramatically and shifted to the center of regulatory debates and market micro-structure panels. Yet investors, scientists and policy makers are at odds about its implications and the adequate regulatory responses. Hidden order as one of the most used services which acts an important role in leading the prices and depth of transactions in stock markets. Recent researches related to hidden orders are often about Approaching an optimal model, Critical analysis & qualitative researches & Strategies for best execution. But there isn’t still a particular research to study negative points of hidden order separately vs it’s advantages & there is also no typical research that study Islamic principles related to hidden orders. The main question in this research is about Legitimacy of having hidden orders in Islamic stuck markets: can we use hidden orders in Islamic stuck markets based on the rule of prohibition of Gharar in Islamic jurisprudence? The research strategy is general qualitative which has five stage through the reasoning process. Next to describing different aspects of hidden orders, it will be tried to analyze verification of hidden order as a prohibited financial service based on Gharar. So both of analytical and descriptive way as two aspect of research purpose would be applied. During the research, the main approach is based on governmental jurisprudence and policy making. At the end, some contrasts with first-stage juridical principles are evident.

کلیدواژه‌ها [English]

  • hidden liquidity
  • hidden order
  • pre-trade transparency
  • asymmetric information
  • prohibition of Gharar in Islamic jurisprudence
حر عاملی، محمدبن‌حسن (1104ق.). وسائل‌الشیعة، قم: آل البیت، ج17.
خویی، ابوالقاسم (۱۴۱۴ق.). الشروط او الالتزامات التبعیة فی العقود، لبنان: دارالمورخ العربی، ج۱.
دستوالعمل اجرایی نحوه‌ی انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران، مصوب 18/9/1389 شورای عالی بورس، ماده 12.
رفیعی، محمدتقی (1378). مطالعه‌ی تطبیقی غرر در معامله، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه قم.
صادقی شاهدانی، مهدی (1394).  مدیریت ریسک در نظام مالی اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع) .
طباطبایی، سید محمد (1341). بحثی درباره‌ی مرجعیت و روحانیت (مقاله ی ولایت و زعامت)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
محقق بجنوردی (1412 ق.). دروس التمهیدیّة فی القواعد الفقهیّة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه قم.
مشکینی اردبیلی، علی (1374). اصطلاحات الاصول، قم: نشر الهادی.
موسویان، سیدعباس (1390). مبانی فقهی بازار پول و سرمایه، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
موسوی الخمینی، روح‌الله (1415ه.ق.). کتاب البیع، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1387). "ابهام و لزوم رفع آن از مورد معامله"، فصلنامه فقه و مبانی حقوق، 13، 125-161.
نراقی، احمد بن محمد مهدی (1375). عوائدالایام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم؛
Horr Ameli, (1692), Vasa’el-o-shi’a, Qom, Alol’bayt, 17, 458;
Mohaqiq Bojnourdi, (1991), Dorous-o-Attam’hidiya fil-Ghawa’id Alfeghhiya, Qom, Islamic preaching center of Hawzah;
Khou’ei, Abol’ghasim, (1993), Shorut va Eltezamat Attaba’eia fil’oghoud, Lebanon, Dar-ol-Movarrekh Alarabi, 1, 99;
Mousavi Khomeini, Rouh-ollah, (1994), Kitab Al-bai, Qom, Imam Khomeini publication;
Meshkini, ali, (1995), Al-osoul terminalogy, Qom, Al-hadi;
Naraghi Ahmad, (1996), Awa’ed-o-Alayyam, Qom, Islamic preaching center of Hawzah;
Mohammad Taghi Rafii, (1999), A Comparative Study of Gharar in Transaction, Qom, Islamic preaching center of Hawzah;
Mousavi Bojnourdi S.M. & Shirazi Mohammad Reza, (2008), ambiguity in the object of transaction and its removal, Qom, journal of Islamic jurisprudence and law researches;
Moosavian & Bahari, (2010), jurisprudential foundations of money and capital market, Tehran, Imam Sadigh;
Executive instruction of trading in Tehran exchange approved in 2010, 12th article;
Sadeghi & Mohseni, (2015), financial risk management in Islamic risk and banking, Tehran, Imam Sadigh;
(2018). Retrieved from www.interactivebrokers.com.
(2018). Retrieved from www.imam-khomeini.ir.
(2018). Retrieved from www.Investopedia.com.
(2018). Retrieved from support.bitfinex.com.
Arole Geresse. (2017). Effects of lit and dark market fragmentation on liquidity. Journal of Financial Markets. 35. 1-20;
Avellaneda, Marco; Reed, Josh; Stoikov, Sasha. (2010). Forecasting Prices in the Presence of Hidden Liquidity.Algorithmic Finance. 1. 1. 13;
Ayyub, M. (2007). Understanding Islamic Finance. Wiley;
Bessembinder, H., Panayides, M., & Venkataraman, K. (2008). Hidden Liquidity: An Analysis of Order Exposure Strategies in Electronic Stock Markets. Financial economics. 94. 3. 361-383;
Cebiroglu, G., Hautsch, N., & Horst, U. (2017). Order Exposure and Liquidity Coordination: Does Hidden Liquidity Harm Price Efficiency? CFS working paper. 468;
Cebirroglu, G., & Horstb, U. (2013). Determinants and Impact of Hidden Liquidity. 649 SFB discussion papers. SFB649DP2012-023. Sonderforschungsbereich 649. Humboldt University. Berlin. Germany;
Degryse, Nikolaos, Geoffrey & Gunther (2018). Two Shades of Opacity: Hidden Orders versus Dark Trading. Bocconi university working paper. 1-57. Rome. Italy;
De winne, & D’Hondt. (2007). hide and seek in the market: placing and detecting hidden orders. review of finance. 11. 4. 663-692;
D'Hondt, & Catherine. (2002). the relationship between liquidity and transparency: a minimum of opaqueness for a sufficient market liquidity. european finance association (efa). 29;
Esser, & Mönch. (2005). the navigation of an iceberg: the optimal use of hidden orders. finance research letters. 4. 2. 68-81;
Frey, & Sandas. (2017). the impact of iceberg orders in limit order books. the quarterly journal of finance. 40;
Hautsch, & Huang. (2012). on the dark side of the market: identifying and analyzing hidden order placements. center for financial studies. 2012/04;
Kovaleva, & Giuliaiori. (2015). the impact of reduced pre-trade transparency regimes on market quality. 57;
Mizuta Takanobu, Kosugi Shintaro, Kusumoto Takuya, Matsumoto Wataru & Izumi, Kiyoshi (2015), Effects of dark pools on financial markets’ efficiency and price discovery function: an investigation by multi-agent simulations, Evolutionary and Institutional Economics Review, 12;
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28
فروردین 1401
صفحه 497-532