مطالعات اقتصاد اسلامی

واکاوی نقش نهادی قراردادهای اسلامی در رشد و توسعه اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

2 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

در طول تاریخ اسلامی، قرارداد‌ها نقش ویژه‌ای در شکل‌دهی به تعاملات اقتصادی مسلمانان ایفا نموده‌اند. از بعد نظری نیز قرارداد‌ها تأثیر زیادی در شکل‌دهی به اندیشه اقتصادی علمای اسلامی در تحلیل روابط کنش‌گران اقتصادی داشته است؛ از‌این‌رو می‌توان برای قرارداد‌ها جایگاه‌های متفاوتی را در اقتصاد اسلامی متصور بود. مطالعه حاظر در تلاش است تا به بررسی کارکرد‌های قرارداد‌ها اسلامی به‌عنوان یک نهاد اقتصادی در رشد و توسعه اقتصادی جوامع‌ با استفاده از روش تحلیلی ـ کتابخانه‌ای، بپردازد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که قرارداد‌های اسلامی با توجه به اختصاصات جوهری، ارزشی و انسانی آن و همچنین با بهره‌گیری ابزارهای ضمنی قرارداد‌ها و اصول و شروط حاکم بر آن می‌توانند ضمن کاهش هزینه‌های مبادله، سبب افزایش کارایی و بهره‌وری، دسترسی عادلانه مردم به منابع و امکانات و نیز تضمین حقوق مالکیت شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Institutional Role of Islamic Contracts in Economic Growth and Development

نویسندگان [English]

  • Mohammad Soleimani 1
  • Mohammad Hosein Bahmanpour Khalesi 2

1 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University (A.S), Tehran. Iran

2 M.A candidate in Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University (A.S), Tehran, Iran.

چکیده [English]

Throughout Islamic history, contracts have played a special role in shaping Muslim economic interactions. Theoretically, contracts have had a great impact on shaping the economic thought of Islamic scholars in analyzing the relations of economic actors; therefore, it is possible to imagine different positions for contracts in Islamic economics. The present study seeks to examine the functions of Islamic contracts as an economic institution in the economic growth and development of societies. The results of this study show that Islamic contracts, due to their nature, moral, and human characteristics can reduce the costs of exchange and increase efficiency and productivity of economic activities. It also Provide a platform for fair distribution of resources and therefore guarantee property right.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Contracts
  • Islamic Economics
  • Economic Growth
  • Economic Development
قرآن کریم
ای. ویلیامسون، اولیور (2005). تجدید حیات اقتصاد نهادی؛ اقتصاد تدبیر امور. ترجمه محمود متوسلی، مصطفی سمیعی نسب، علی نیکونسبتی، محمود مشهدی احمد. تهران: دانشگاه امام صادق (7).
ای. ویلیامسون، الیور (2002). اقتصاد نهادگرایی جدید: دستاوردهای گذشته و نگاهی به فرارو. ترجمه محمود متوسلی. فصلنامه ‌برنامه‌ریزی و بودجه. 7 (1). صص. 3-41.
استرم، الینور (1394). فهم تنوع نهادی. ترجمه سیدجمال الدین محسنی زنوزی. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (7).
پولانی، کارل (1391). دگرگونی بزرگ. ترجمه محمد مالجو. چاپ اول. تهران: شرکت نشر و پژوهش شیرازه.
جوادی آملی، عبدالله‌ (1394). ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت. چاپ هفدهم. قم: نشر اسراء.
حرعاملی، محمدبن حسن (1367). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة‌. چاپ اول. قم: مؤسسه آل البیت (:).
حسینی، سید محمدرضا؛ محمدی نجف آبادی، عبدالمجید (1392). تأثیر حقوق مالکیت در رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه (زمینه‌ها و موانع). فصلنامه برنامه ریزی و بودجه. 18(2). صص. 163-184.
حسینی حائری، سید کاظم (1396). فقه العقود. جلد1. چاپ ششم. قم: مجمع فکر اسلامی.
حسینی حائری، سید کاظم (1396). فقه العقود. جلد2. چاپ ششم. قم: مجمع فکر اسلامی.
دادگر، یداله؛ ندیری، محمد (1393). تأثیر نهادهای حقوق مالکیت و نهادهای قراردادی بر رشد اقتصادی با تأکید بر ایران. فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان. 2(7). صص. 20-1.
داد‌مرزی، ‌سید‌مهدی‌ (1379). مفهوم عقد در قانون مدنی. پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی. 4(2). صص. 58-73.
ذوقی، علی (1394). بررسی رابطه نهاد‌ها و رشد اقتصادی. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). قابل بازیابی از پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی.
رولاند، جرارد (1396). اقتصاد توسعه. ترجمه محمد سلیمانی. چاپ اول. تهران: چالش.
شریف‌زاده، محمد‌جواد (1390). سازوکارهای اعمال قرارداد در اقتصاد اسلامی. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی. 11(44). صص. 56-31.
عاملی جبعی، زین الدین بن نورالدین علی بن احمد (1392). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. جلد 2. چاپ دوم. قم: دارالعلم.
عجم اوغلو، دارون؛ رابینسون، جیمز ای (1395). چرا کشور‌ها شکست می‌خورند. ترجمه پویا جبل عاملی و محمد‌رضا فرهادی پور. چاپ هفتم. تهران: دنیای اقتصاد.
کلینی، محمدبن یعقوب (1366). الکافی. جلد5. چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
محلاتی، محمد سروش‌ (1383). اصل عدم ولایت. فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی. 25(7). صص. 72-63.
محمدی، تیمور؛ ندیری، محمد‌ (1392). بررسی تأثیر نهادهای خالق بازار و سایر نهادها بر رشد اقتصادی (رویکرد بین کشوری). فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار). 13(4). صص. 177-207.
مکارم شیرازی، ناصر (1380). تفسیر نمونه‌. ‌جلد 2. چاپ بیستم. تهران: دارالکتب اسلامیه.
موسوی خمینی، روح الله (1379). تحریر الوسیله. قم: دارالعلم.
Acemoglu, D., Johnson, S., & Robinson, J. A. (2002). Reversal of fortune: Geography and institutions in the making of the modern world income distribution. The Quarterly journal of economics, 117(4), 1231-1294.‏
Acemoglu, D., & Robinson, J. (2010). The role of institutions in growth and development. Leadership and growth, 135.‏
Aguirre, A. (2017). Contracting institutions and economic growth. Review of Economic Dynamics, 24, 192-217.‏
David, R. (2016). Advanced macroeconomics.‏
Gruber, J. (2013). Public finance and public policy. Macmillan.‏
Hall, R. E., & Jones, C. I. (1999). Why do some countries produce so much more output per worker than others? The quarterly journal of economics, 114(1), 83-116.‏
Klenow, P. J., & Rodriguez-Clare, A. (1997). The neoclassical revival in growth economics: Has it gone too far? NBER macroeconomics annual, 12, 73-103.‏
Kumar, K. B., & Matsusaka, J. G. (2009). From families to formal contracts: An approach to development. Journal of Development Economics, 90(1), 106-119.‏
Mirakhor, A. (2014). Muslim contribution to economics.essays on iqtisad. New York: global scholary publications.
North, D. C. (1987). Institutions, transaction costs and economic growth. Economic inquiry, 25(3), 419-428.‏
North, D. C. (1989). Institutions and economic growth: An historical introduction. World development, 17(9), 1319-1332.‏
Romer, Paul M. 1990. “Endogenous Technological Change.” Journal of Political Economy 98 (October, Part 2): S71–S102.
Ryan, Fergus (2006). Round Hall nutshells Contract Law. Thomson Round Hall. p. 1
Usher, A. P. (1943). The early history of deposit banking in Mediterranean Europe (Vol. 75). Cambridge, Mass., Harvard U. P, 1943-.
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26
فروردین 1400
صفحه 153-180