مطالعات اقتصاد اسلامی

جایگاه استراتژی توسعه مبتنی بر تجارت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت*

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)تهران ایران.

2 استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) .تهران ایران.

چکیده

یکی از اصلی‌ترین مسائل و سؤالات حوزه توسعه کشور، تعیین نحوه تعامل اقتصادی بهینه با سایر کشورها هم در حوزه تجارت کالا و خدمات و هم در حوزه ورود و خروج سرمایه است؛ این مسئله با توجه به شرایط سیاسی ـ اقتصادی کنونی کشور از اهمیت بیشتری برخوردار است. براساس مبانی اقتصاد متعارف، تجارت آزاد یکی از استراتژی‌های توسعه اقتصادی به شمار می‌رود و هر چه کشورها به سمت آزادسازی تجاری حرکت کنند، زمینه‌های توسعه‌یافتگی در آن‌ها بیشتر می‌شود. اما در این میان شواهدی وجود دارد که این مبنا را زیر سؤال می‎برد. به عبارت دیگر، تجربه برخی کشورها نشان می‎دهد حرکت به سمت تجارت آزاد نه‌تنها توسعه‌یافتگی را به ارمغان نیاورده است بلکه مجموعه‌ای از آسیب‌ها و مشکلات اقتصادی را نیز ایجاد کرده است؛ از‌‌این‌رو تعیین چارچوب تعامل اقتصادی با خارج در مقاوم‌سازی اقتصاد نقش اساسی ایفا می‌کند. بنابراین این مقاله با بررسی مبانی نظری تجارت آزاد و اثرات آن در خلق توسعه در اقتصاد نشان می‎دهد پیروی از تجارت آزاد به عنوان استراتژی توسعه در همه شرایط اقتصادی نمی‌تواند موجب ایجاد توسعه شود. همچنین این مقاله در راستای تبیین نقشه راه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، بر اساس بیانات مقام معظم رهبری، استراتژی درون‌زایی و برون‌نگری را به عنوان یک استراتژی جایگزین برای تعاملات بین‌المللی معرفی می‎کند که به‌ وسیله آن هم آثار مطلوب مربوط به تجارت در اقتصاد ایجاد می‎شود و هم مشکلات ناشی از آن در اقتصاد بروز نخواهد کرد. 
*«این مقاله در زمره مقالات برگزیده هشتمین کنفرانس الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت برگزار شده توسط مرکز الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت در تاریخ ۲۲و۲۳ خرداد ۱۳۹۸ می‌باشد که پس از تکمیل توسط نویسندگان و ارزیابی مجدد برای انتشار در این مجله انتخاب شده است».

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The role of business-based strategy of Development in the Iranian-Islamic model of progress

نویسندگان [English]

  • Hasan Kiaee 1
  • Mohammad Solimani 2

1 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University.Tehran.Iran

2 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University.Tehran.Iran.

چکیده [English]

One of the main issues in the process of development in any country is determining the optimal economic interaction with other countries both in the field of trade (goods and services) and capital inflow and outflow; given the current political-economic conditions of Iran this issue became more important. According to the foundations of the conventional economics, concentration on free trade is one of the successful strategies of economic development, and as countries move toward trade liberalization, the level of development is increased. But there are some evidences that criticize this basis. In other words, the experience of some countries shows that the shifting towards free trade has not only resulted in development but also created a series of economic damages and problems; so, defining the framework of economic interaction with other countries plays a key role in the resilience of the economy. Thus, this paper, by examining the theoretical foundations of free trade and its effects on the development of economic development, shows that adherence to free trade as a development strategy in all economic conditions cannot lead to development. This article also, in order to explain the roadmap of the Iranian-Islamic model of progress, introduces "endogenous and extrovert strategy" as an alternative strategy for international interactions, that both have a favorable impact on the economy and will not cause such problems in the economy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Islamic Model of Progress
  • Development
  • Business-Based Development
  • Endogenous and extrovert approach. JEL Classification: O24
  • F13
  • F59
استیگلیتز جوزف (1387). جهانی‌شدن و پیامدهای ناگوار آن، ترجمه محمدرضا باوفا، تهران: انتشارات امیرکبیر.
پورمقیم، سیدجواد (1386). اقتصاد بین‌الملل (2)، تهران: انتشارات سمت.
دریورو، اسوالدو (1384). افسانه توسعه، ترجمه محمود عبدالله زاده، تهران: نشر اختران.
رحمان سرشت، حسین، کریمی، علامرضا (1386). مدلی برای ارتباط راهبردهای توسعه بازار صادراتی با عملکرد شرکت‌های تولیدی صادرکننده محصولات صنایع غذایی در ایران، فصلنامه علوم مدیریت ایران، شماره 8، ‌75-101.
رولاند جرارد (1396). اقتصاد توسعه، مترجم: محمد سلیمانی، تهران: نشر چالش.
سالم، بهنام، یوسف پور، نفیسه (1391). بررسی آثار آزادسازی تجاری در کشورهای در حال توسعه، بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، شماره 1، ‌93-104.
علیپور، حمیدرضا، قدکچی، مریم (1390). بررسی رابطه توسعه تجارت با رشد اقتصاد در ایران، ماهنامه کار و جامعه، شماره 141، ‌45-53.
مشبکی، اصغر، خادمی، علی اکبر (1391). نقش برنامه‌های توسعه صادرات بر ارتقای عملکرد صادرات بنگاه‌ها، فصلنامه بهبود مدیریت، شماره 17، ‌98-135.
موسوی ثمرین، سید سعید (1392). نقش نیروهای نظامی در پیشبرد اقتصاد مقاومتی، رشد اقتصاد اقتصادی، شماره29-30، سایت تبیان.
میرمعزی، سید سعید (1393). اقتصاد مقاومتی از منظر دین، مجله مبلغان، شماره 179.
هانت دایانا (1392). پارادایم رقیب در اقتصاد توسعه، ترجمه: غلامرضا ازاد ارمکی، تهران: نشر نی.
Aspe, P. (1993). Economic Transformation, The Mexican Way, (US: The MIT Press).
Balassa, B. (1983). “Trade Policy in Mexico”, World Development, 11 (9): 795-811.
Burfisher, M.E., S. Robinson and K. Thierfelder (2001). “The Impact of NAFTA on the United States”, Journal of Economic Perspectives, 15(1): 125-144.
De-rivero, O. (2001). The Myth of Development: The Non-Viable Economies of the 21st Century, Zed Books, Macmillan. .(in Persian)
Edwards, S. (1993). “Openness, Trade Liberalisation and Growth in Developing Countries”, Journal of Economic Literature, XXXI: 1358-1393.
Edwards, S. (1997). “Trade Liberalisation Reforms and the World Bank”, American Economic Review, 87(2): 43-48.
Grossman G., and Helpman E. (1990). Comparative Advantage and Long run Growth, American Economic Review.
Harrod, R. (1933). International Economics, (Cambridge: Cambridge University Press).
Hunt. D. (1989). Economic theories of development: An analysis of competing paradigms, London: Harvester Wheatsheaf. .(in Persian)
Ibarra, L. (1999). “Trade Reform, Credibility and Manufacturing Performance in Mexico”, in M. Lord, The Handbook of Latin American Trade in Manufactures (UK: Edward Elgar).
International Monetary Fund (IMF), Government Finance Statistics, Several issues, Washington DC.
Khan, M. and R. Zahler (1985). “Trade and Financial Liberalization Given External Shocks and Inconsistent Domestic Policies”, IMF Staff Papers, 32: 22-55.
Kierzkowski H. (1987). Recent Advances in Trade Theory: a selected survey. Oxford review of Economic Policy, vol.3 No.l.
Krugman P.R., (1987). Increasing Returns and Theory of International Trade., In Bewley, T.(ed). Advances in Economic Theory. Cambridge.
Krugman, P.R., Maurice Obstfeld, and Marc Melitz (2011). International Economics: Theory and Policy, 9th ed, Addison Wesley.
Mirmoezi, S. S (2014). resilient economics from perspective of religion, Mobaleghan mag. No 179 .(in Persian)
Moreno-Brid, J. C. (1998). “Balance-of-Payments Constrained Economic Growth: The Case of Mexico”, Banca Nazionale del Lavoro Quarterly Review, 207: 413-433.
Moreno-Brid, J. C. (2001). “Essays on Economic Growth and the Balance-of-Payments Constraint, with Special Reference to the Case of Mexico”, PhD Dissertation, Trinity College, Cambridge.
Moreno-Brid, J. C. (2002). “A New Approach to Test the Balance-of-Payments Constrained Growth Model, with Reference to the Mexican Economy”, in Paul Davidson (Ed.), A Post Keynesian Perspective on 21st Century Economic Problems, (London: Edward Elgar).
Mosavo samirin, S. S., (2013). the role of army forces on the reseliance of economy, tebyan pub. No 29-30 .(in Persian)
Pourmoghim, S. J. (2005). International economics (2), Tehran. Samt publication.(in Persian)
Rodrik, D. (1992). “The Limits of Trade Policy Reform in Developing Countries”, The Journal of Economic Perspectives, 6(1):87-105.
Roland, G. (2014). Development Economics, The Pearson Series in Economics, Pearson publication, Boston.(in Persian)
Santos-Paulino, A. and A.P. Thirlwall (2004). “The Impact of Trade Liberalisation on Exports, Imports, and the Balance of Payments of Developing Countries”, Economic Journal, 114(1): 50-72.
Stiglitz, J. E. (2002). Globalization and its discontents. New York: W.W. Norton. .(in Persian)
United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD) (1999), Trade and Development Report 1999, Geneva.
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 24
اردیبهشت 1399
صفحه 323-346