گذار از «الگوی پیشرفت خطی ـ نخبه‌گرایانه»* به «الگوی پیشرفت غیرخطی ـ مشارکتی» در تحلیل پیشران‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه حکیم سبزواری.سبزوار.ایران

چکیده

اسناد الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، اسنادی بالادستی می‌باشد که نصب‌العین قوای سه‌گانه و نهادهای حاکمیتی خواهد بود که به اعتبار آن آینده‌ای مطلوب برای کشور ترسیم گردد. موانع و اشکالات متعددی در مقابل تحقق آمال‌های مرکز الگوی پیشرفت وجود دارد که باید با اتخاذ تدابیر لازم‌ و بهره‌گیری از نقطه‌نظرات مختلف در جهت اعتلای اهداف خود اهتمام وافر نماید. از جمله این موانع و اشکالات، وجود رویه‌ای خطی ـ نخبه‌ای که در فحوای سند الگو، بدون پیش‌نگری نسبت به عدم قطعیت‌های آینده، مفروض قرار گرفته شده است. در‌حالی‌که شرایط حاکم بر جهان پیرامون، به علت وجود پیشران‌های متکثر، کاملاً متفاوت و به صورت غیرخطی ـ مشارکتی می‌باشد. در شرایط غیرخطی، تکامل و پیشرفت تابع سامانه (سیستم) پیچیده و آشوبناک می‌باشد و پیشران‌ها به مثابه متغیّرهایی هستند که در چنین فضای ناشفاف و فازی، نه تابع روابط خطی یک‌طرفه علی ـ معلولی می‌باشند و نه اجماع نخبگانی منفک از اجتماعات متنوع مردمی از کفایت لازم در آینده‌اندیشی برخوردار است. مقاله حاضر، ضمن نقد رویه‌های حاکم بر سندسازی مرکز الگوی پیشرفت، تحقق هر برنامه و سندی را مستلزم توجه به دو عامل می‌داند‌: 1. توجه به ساختارها و تأثیرات متقابل پیشران‌ها در سامانه‌ای پیچیده و غیرخطی از جمله شناخت عدم‌ قطعیت‌ها؛ 2. تنظیم کلیت صورتبندی‌های اسناد پیشرفت به اعتبار روش‌های آینده‌پژوهی مشارکت‌جویانه که با شکل‌گیری دولت الکترونیک قابل پیاده‌سازی است.
 *«این مقاله در زمره مقالات برگزیده هشتمین کنفرانس الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت برگزار شده توسط مرکز الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت در تاریخ ۲۲و۲۳ خرداد ۱۳۹۸ می‌باشد که پس از تکمیل توسط نویسندگان و ارزیابی مجدد برای انتشار در این مجله انتخاب شده است».

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Transition from"Linear-Elitist Model of Progress" to " Non-linear-Participatory Model of Progress" in Analysis of Drives

نویسنده [English]

  • Ali GHorbanpour

Assistant Professor, Political Science Department, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran

چکیده [English]

The documents of Islamic-Iranian Model of Progress (IIMP) are the upstream documents that will be  in the expose to  the three branches of government and governmental  institutions that will, in the light of it, draw the desired future for the country. There are numerous obstacles and difficulties on the realization of the ideals of Model of  Progress, which must greatly endeavor by adopting the necessary measures and utilizing different points of view to further their goals. Among these obstacles and difficulties, being the procedure of elitist-linear assumed in the context of IIMP document, with no anticipation than future uncertainties. Whereas the conditions over the world around us, due to the presence of multiple drives, are quite different and nonlinear- participatory. In non-linear conditions, evolution and progress are  the function of  the complex and chaotic system, and the drives as the variables that, in such an opaque and fuzzy environment, are neither function to one-sided cause-effect linear relationships nor any other elite consensus dissociated from diverse populations ,enjoys necessary Sufficiency in the future thinking. This paper, while critiquing the procedure on documenting the Center for IIMP , considers the realization of each program and document to be required on two factors: 1. Given the structures and interactions of drives in complex and nonlinear systems, including the recognition of uncertainties; 2. To adjust the documents of Progress in totally to the backing the methods of participatory  futures studies to be implementing through establishment of E-government. In this paper, the data were collected through library and analytical-descriptive methods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Elite
  • Linear method
  • participatory Nonlinear method
  • drives
  • Uncertainty
  • model of progress
  • E-Government. JEL Classification: A39
  • P41
  • O15
زریباف، سید مهدی؛ عیسوی، مسعود و علیزاده، امیرخادم (1398). مؤلفه­های نظام تصمیم‌گیری اقتصادی در چارچوب الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، سال دوازدهم، شماره اول (پاییز و زمستان).
زریباف، سید مهدی (1397). مؤلفه­های نظام اقتصادی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، رساله دکتری، به راهنمایی مسعود عیسوی، دانشگاه علامه طباطبایی.
حنفی­زاده، پیام و محرابیون محمدی، محمد (1392). طراحی سیستم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت: یک رویکرد سیستمی نرم، مجموعه مقالات دومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
دری نجف‌آبادی، قربان­علی؛ غفاری، هادی و یونسی، علی (1392). الزامات الگوی اسلامی پیشرفت در پرتو قواعد فقهی اقتصادی، مجموعه مقالات دومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
نبوی، سید مرتضی (1395). درآمدی بر روش­شناسی نظریه الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، سایت راسخون، تاریخ مراجعه: 28/01/1399.
اعوانی، شهین (1396). روش دکارت: ریاضی یا هندسی؟. فصلنامه علمی ـ پژوهشی فلسفه و الهیات، شماره سوم: 128-156.
قاسمی، وحید (1389). سیستم­های استنباط فازی و پژوهش­های اجتماعی، تهران: جامعه‌شناسان.
الوانی، سید مهدی و دانایی­فرد، حسن (1394). نظریه نظم در بی­نظمی و مدیریت، تهران: انتشارات صفار.
برگر، پتر ل و لوکمان، توماس (1375). ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مداحی، محمد ابراهیم و کاراوند، عباس (1394). آینده­پژوهی: مبانی، مفاهیم و روش­ها، تهران: پژوهشکده چشم­انداز و آینده‌پژوهی.
ملکی­فر، عقیل و همکاران (1393). الفبای آینده‌پژوهی، تهران: اندیشکده آصف.
شوارتز، پیتر (1390). هنر دورنگری، ترجمه عزیز علیزاده، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
کورنیش، ادوارد (1394). آینده‌پژوهی پیشرفته، ترجمه سیاوش ملکی فر با همکاری فرخنده ملکی­فر، تهران: انتشارات آصف.
چالمرز. آلن اف (1384). چیستی علم، ترجمه سعید زیباکلام، تهران: انتشارات سمت.
عنایت­الله، سهیل (1395). پرسش از آینده. ‌ترجمه مسعود منزوی، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
بل، وندل (1395). مبانی آینده­پژوهی، ترجمه مصطفی تقوی و محسن محقق، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
علیزاده، عزیز‌؛ وحیدی مطلق، وحید و ناظمی، امیر (بی­تا). سناریونگاری یا برنامه­ریزی بر پایه سناریوها، تهران: اندیشگاه آتی­نگار.
ولی، احمدرضا‌ (1394). گفتمان انقلاب اسلامی و طراحی سناریوهای آینده مدیریت و برنامه‌ریزی شهری ایران، شماره 14، صص181-205.
زالی، نادر (1392). آینده­نگاری راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
استیسی و همکاران (1391). پیچیدگی و مدیریت، ترجمه امیرحسین خالقی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بشیریه، حسین (1395). جامعه­شناسی سیاسی، تهران: نشر نی.
حلبی، علی اصغر (1386). تاریخ فلسفه در ایران و جهان اسلامی، تهران: نشر اساطیر.
الفاخوری، حنا و الجر،خلیل (1340). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، جلد دوم‌، ترجمه عبدالمحد آیتی، تهران: کتاب زمان.
یونیدو (1387). راهنمای آینده­نگاری فناوری یونیدو، ‌جلد اول، ترجمه سونیا شفیعی اردستانی و همکاران، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.