آسیب‌شناسی تأمین مالی از طریق انتشار اوراق وقف در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ ارشد MBA بازار سرمایه، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری مدیریت مالی، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران

چکیده

اندیشمندان مسلمان تلاش کرده‌اند تا با مراجعه به آموزه‌های اقتصادی اسلام، ابزارهای مالی اسلامی مناسبی را جهت پاسخ به نیازهای تأمین مالی بخش‌های مختلف اقتصاد، طراحی کنند. یکی از این ابزارها اوراق وقف است. این اوراق می‌تواند نقش مهمی را در پیشرفت زیرساخت‌های عمومی داشته باشد. بررسی عملکرد اوراق وقف در ایران نشان می‌دهد، اگر‌چه هدف اولیه مورد نظر طراحان تا حدود بسیار کمی تحقق یافته اما استفاده گسترده‌تر از این ابزار نیازمند آسیب‌شناسی همه‌جانبه و بازنگری دقیق است. در پژوهش حاضر بر اساس ادبیات موضوع و مصاحبه با خبرگان، آسیب‌های انتشار اوراق وقف در ایران و راهکارهای مدنظر خبرگان برای رفع آسیب‌ها شناسایی و در ادامه بر اساس روش تاپسیس آسیب‌های مورد اجماع خبرگان رتبه‌بندی گردید. اساس روش تاپسیس انتخاب گزینه‌ای‌ است که کمترین فاصله را از جواب ایده‌ئال مثبت و بیشترین فاصله را از جواب ایده‌‌ئال منفی دارد. نتایج تحقیق بیان می‌دارد که آسیب‌های (اطلاع کم مسئولین و عموم افراد جامعه از مفهوم و کارکرد اوراق وقف)، (عدم بهره‌گیری فعال از همکاری و مشارکت نهاد‌های خیریه دولتی، عمومی و مردمی جهت بازاریابی انتشار اوراق وقف) و (تبلیغات و بازاریابی ناکافی) در مقایسه با سایر موارد، رتبه‌های اول، دوم و سوم مهم‌ترین آسیب‌های انتشار اوراق وقف در ایران هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Pathology of Financing by Issuing Waqf Sukuk in Iran

نویسندگان [English]

  • magid aghataghi 1
  • Hossein Hasanzadeh Sarvestani 2
  • alireza saboori 3

1 Master Of capital market MBA, Kharazmi University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Finance Department, Faculty of Islamic Studies and management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.

3 phD student of Islamic Finance, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Muslim scholars have tried to design suitable Islamic financial instruments to meet the financing needs of different sectors of the economy by referring to the Islamic teachings of Islam. One of the instruments is the waqf Sukuk. Waqf Sukuk can play an important role in the development of public infrastructure. An investigation of the performance of the waqf sukuks in Iran shows that although the initial purpose desired by the designers has been achieved to a very limited extent, but wider use of this Waqf Sukuk requires a comprehensive pathology and accurate revise. In the present study, according to the literature of the subject and the interview with experts, the disadvantages of the issue  of waqf sukuk in Iran and the considered solutions of experts for the elimination of disadvantage were identified and then according to the method of TOPSIS , disadvantages  of experts consensus was ranked. The basis of the TOPSIS method is the choice of options that has the smallest distance from the positive ideal and the maximum distance from the negative ideal. The results of the research show that the disadvantage (low awareness of the authorities and the crowd people about the concept and function of the waqf sukuk), (lack of active use of cooperation and participation of people, and public charities for the marketing of issue of the waqf sukuk) and (insufficient advertising and marketing), Compared to other items are, the first, second and third most important damages to the issue of waqf sukuk in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • waqf
  • waqf Sukuk
  • Crowdfunding
  • Islamic finance instruments (sukuk). JEL Classification: G19
  • O16
  • H00
آذر، عادل و رضا یارمحمدی و غلامرضا مصباحی مقدم (1396). «شناسایی و اولیت‌بندی معیارهای تأمین مالی مطلوب در بازار سرمایه اسلامی از منظر اقتصاد مقاومتی» مطالعات اقتصاد اسلامی، سال نهم، شماره2 (پیاپی18)، صص78-116
آذر، عادل و علی رجب‌زاده (1387). تصمیم‌گیری کاربردی با رویکرد MADM، تهران: نگاه دانش، چاپ سوم.
اصغر‌پور، محمدجواد (1381). تصمیم‌گیری‌های چند معیاره، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
امیری، هادی و آرمان روشندل و فاطمه صادق‌پور (1394). «عوامل اثرگذار بر خرید اوراق وقفی (مطالعه موردی: آموزش و پرورش)» اقتصاد اسلامی، سال شانزدهم، شماره 63، صص 147-165
انصاری، مسعود و محمدعلی طاهری (1384). دانشنامه حقوق خصوصی، جلد سوم، تهران: انتشارات محراب فکر
بانک مرکزی بحرین www.cbb.gov.bh
بستانی، فواد افرم (1382). المعجم الوسیط، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
بهمن پوری، عبداله و محمدحسن حائری و محمدتقی قخلعی (1397). «خیار شرط در صلح» فقه و اصول، سال پنجاهم، شماره 2 (شماره پیاپی 113)، صص9-21
جر، خلیل (1393). فرهنگ لاروس، تهران: انتشارات امیرکبیر
حسینی، سید‌علی و هانیه حکمت و معصومه کاشف (1392). «صکوک اجاره و اوراق مشارکت در تأمین‌مالی شرکت‌ها» پژوهش حسابداری، شماره هشتم، صص 28-1
حلّی، جعفربن حسن (علامه حلّی)، (1403ق). «شرایع الاسلام»، بیروت: دارالاضواء
ذوالفقاری، مهدی و آتوسا گودرزی و بهرام سحابی (1391). «آسیب‌شناسی پیاده‌سازی اوراق اجاره در بازارهای پول و سرمایه کشور»، اقتصاد اسلامی، سال دوازدهم، شماره 45، صص 156-131
رحیمی، حمید و علی یزدخواستی (1391). «جایگاه فرهنگ در آموزه‌های دینی ما» مجموعه مقالات همایش ملی وقف (‌با تأکید بر آموزش عالی)، دانشگاه کاشان، صص 334-315
سروش، ابوذر (1386). «بررسی صکوک اجاره» ماهنامه بورس، شماره 65، صص25-14
سروش، ابوذر (1387). تأمین مالی وقف با استفاده از اوراق بهادار اسلامی (صکوک)، مجموعه مقالات وقف و تمدن اسلامی، جلد2، تهران: انتشارات اسوه
سروش، ابوذر و محسن صادقی (1386). «مدیریت ریسک اوراق بهادار اجاره (صکوک اجاره)» اقتصاد اسلامی، سال هفتم، شماره 27، صص 186-157
صندوق الاستثمار فی ممتلکات الاوقاف البنک الاسلامی للتنمیه؛ الموتمر الثامن لوزراء الاوقاف و الشوون اسلامیه؛ وزاره الشوون الاسلامیه و الاوقاف و الدعوه و الارشاد، 1428 للهجره (2007-2008م)
‌عابدی، محمد و علی ساعتچی (1396). «تحلیل فقهی و حقوقی مفهوم و آثار «ضم وکیل»»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 16، صص231-248
عبادی، صادق (1386). ساختار وقف در جهان اسلام، تهران: بنیاد پژوهش و توسعه فرهنگ وقف
عمید، حسن (1363). فرهنگ فارسی عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر
قانون بودجه سال 1392 کل کشور
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران
‌مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار www.rdis.ir
مصباحی مقدم، غلامرضا و سجاد سیاح و محمدمهدی نادری نورعینی (1388). «امکان سنجی وقف سهام و پول؛ مدل صندوق وقف سهام و پول در ایران»  جستارهای اقتصاد، سال ششم، شماره 12، صص89-59
‌موسویان، سید عباس (1391). بازار سرمایه اسلامی (1)، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
موسویان، سید عباس و ابوذر سروش (1390). «آسیب‌شناسی فقهی اقتصادی مالی اوراق مشارکت در ایران»، بورس اوراق بهادار، سال چهارم، شماره 14، صص 60-29
نجفی، مهدی (1385). «تأمین مالی از طریق تبدیل اموال عینی به اوراق بهادار: مطالعه فقهی اقتصادی صکوک» پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام
Amling, Fredrick. (1989). Investment: An Introduction to Management Analysis. Prentice Hall.p77