مطالعات اقتصاد اسلامی

تأثیر توزیع تسهیلات بانکی بر رشد اقتصادی ایران؛ با تأکید بر عقود مشارکتی و مبادله‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 دانش‌آموخته کارشناس‌ارشد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

در نظام بانکداری بدون‌ربا، توزیع منابع بانک‌ها از طریق عقود مشارکتی و مبادله‌ای صورت می‌گیرد. با توجه به نرخ‌های سود و دوره بازپرداخت متفاوت عقود مذکور و همچنین موضعیت هر یک برای فعالیت‌های خاص، توزیع تسهیلات به نفع هر یک می‌تواند اثرات متفاوتی روی رشد اقتصادی داشته باشد. مقاله حاضر تأثیر توزیع تسهیلات بانکی با تأکید بر عقود مشارکتی و مبادله‌ای بر رشد اقتصادی در ایران را موردبررسی قرار داده است. برای این منظور، از داده‌های سری زمانی 1363-1394 و روش خودهمبسته با وقفه توزیعی بهره جسته‌ایم. نتایج نشان می‌دهد که ضریب متغیّرهای مورد تأکید این مقاله در کوتاه‌مدت و بلندمدت طبق انتظار و معنادار حاصل شده است. ضریب لگاریتمی شاخص توسعه مالی در کوتاه‌مدت و در بلندمدت مثبت و معنادار حاصل شده است، که نشانگر نقش مثبت توسعه مالی در رشد اقتصادی است. در طرف مقابل ضریب شاخص توزیع تسهیلات بانکی (مبادله‌ای به مشارکتی) در کوتاه‌مدت و بلندمدت مثبت و معنادار حاصل شده که نشان‌دهنده اثر مثبت عقود مبادله‌ای بر رشد اقتصادی است. در واقع چون نرخ‌های بهره عقود مبادله‌ای کمتر از عقود مشارکتی و دوره بازپرداخت آنها طولانی‌تر است و از طرفی این عقود بیشتر در فعالیت‌های مولد مورداستفاده قرار می‌گیرد، توزیع تسهیلات به نفع این عقود اثر مثبت روی رشد دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Influence of Banking Facilities Distribution on Iran’s Economic Growth; By Emphasis on Incorporating & Exchanging Contracts

نویسندگان [English]

  • Javad Taherpoor 1
  • Teymoor Mohammadi 2
  • Reza Fardi Kalahrodi 3

1 Assistant Professor of Economics, Allameh Tabatabaee University, Tehran, Iran

2 Associate Professor of Economics, Allameh Tabatabaee University, Tehran, Iran

3 M.A in Economics, Allameh Tabatabaee University, Tehran, Iran

چکیده [English]

In interest-free banking system, banks sources distribution happens through the formation of exchanging and participatory of two contract groups. Regarding to different mentioned contracts profit rates and different refund periods and also the position of every one for various activities, facilities distribution in favor of every one can have different impressions on economic growth. This article has investigated the banking facilities distribution with emphasis on exchanging & incorporating contracts on economic growth in Iran. For this purpose, we have utilized 1985-2015 time series and Autoregressive distributed lag. Results show that the emphatic variables coefficient in short term and long one are obtained meaningful and according to the expectation. Logarithmic coefficient financial expanding index in short term with one & three intervals, in long term has been obtained positive and meaningful, that is illustrative of financial expansion positive role in economic growth. In contract, the banking facilities distribution index coefficient (exchanging to incorporative) has been obtained positive and meaningful in short & long terms that represents the positive exchanging contracts on economic growth, in effect, since the exchanging contracts benefit rates are lower and their refund period is longer than incorporative ones and in another situation these contracts are used in productive activities (in comparison to unproductive ones), facilities distribution in favor of these contracts has positive effect on growth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Financial Development
  • Exchanging Contracts
  • Incorporative Contracts
  • Banking Facilities
  • Economic Growth. JEL Classification: M21
  • G21
  • O4
  • E5
  • C22
ابراهیمی، بهنام؛ واعظ‌برزانی، محمد؛ دلالی‌اصفهانی، رحیم؛ و فخار، مجید (1395). مطالعه تجربی تأثیر توسعه کیفی نظام مالی بر رشد اقتصادی ایران. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 6(22)، 71-84.
ابوترابی، محمدعلی؛ فنودی، هانیه؛ و مجتهدی، سبا (1393). عقود اسلامی؛ تعمیق مالی و رشد اقتصادی. فصلنامه سیاست‌گذاری اقتصادی، 6(12)، صص 83-112.
ازوجی، علاءالدین، و تمنایی‌فر، سیما (1390)، بررسی اثرات توسعه واسطه‌گری‌های مالی بر رشد اقتصادی ایران (رویکرد ترکیبی با استفاده از الگوی خودهمبسته با وقفه توزیعی (ARDL)). فصلنامه پژوهش‌های پولی و بانکی، 2(6)، صص 70-108.
اکبرزاده، معین (1392). مقایسه تطبیقی عقود مبادله‌ای و مشارکتی و شناخت مشکلات و فواید کاربرد آنها در نظام بانکداری اسلامی. فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، 3(4 و 5)، 161-198.
جعفرزاده‌کوچکی، علیرضا، و اسماعیلی، محمدجعفر (1392). نقد نگاه ابزاری به عقود شرعی در بانکداری بدون‌ربا. فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، 3(4 و 5)، 221-244.
حشمتی‌مولایی، حسین (1383). عوامل مؤثر بر توسعه مالی در نظام بانکداری ایران. پژوهشنامه اقتصادی، 4(13)، صص 55-88.
سبحانی، حسن (1377). بررسی ادلّه عدم‌حضور مؤثر نظام بانکی در بازارهای مالی. مجموعه مقالات هشتمین کنفرانس سیاست‌های پولی و ارزی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
شاکری، عباس (1395). مقدمه‌ای بر اقتصاد ایران. تهران: رافع.
صدر، سیدکاظم (1384). انتخاب کارآمد ابزارهای مالی اسلامی و اطلاعات نامتقارن. فصلنامه نامه مفید، 12(48)، 79-98.
طاهرپور، جواد؛ محمدی، تیمور؛ و فردی، رضا (1396). نقش توزیع تسهیلات اعطایی بانک‌ها در رشد اقتصادی ایران. پژوهشنامه اقتصادی، 18(69)، 133-162.
فراهانی‌فرد، سعید (1387). نقش بانکداری بدون‌ربا در رفع فقر. فصلنامه نامه مفید، 5(17)،
115-131.
مجتهد، احمد (1387). پول و بانکداری و نهادهای مالی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
مصباحی‌مقدم، غلامرضا (1385). مسائل کنونی پول، بانک و مشارکت در شرکت‌ها، تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
نظیفی، فاطمه (1383). توسعه مالی و رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 1(3)، 97-130.
نونژاد، مسعود، و حقیقی، ثمر (1389). بررسی اثر توسعه مالی و انحراف استاندارد مالی بر رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 1(2)، 95-116.
Aboutorabi, M., Fanoodi; H. & Mojtahedi, S. (2014). Financial Deepening, Islamic Contratcs and Economic Growt. The Journal of Economic Policy. 6 (12), 83-114. (In Persian).
Aghion, P., Angeletos, G. M., Banerjee, A., & Manova, K. (2010). Volatility and Growth: Credit Constraints and the Composition of Investment. Journal of Monetary Economics, 57(3), 246-265.
Ahmed, S., Horner, J., & Rafiq, R. B. (2008). Financial Development and Economic Growth: Experiences of Selected Developing Economies. Review of Applied Economics, 4(1076-2016-87165).
Akbarzadeh, M. (2013). Comparative Collaborative and Exchange Contracts and Identify Problems and Benefits of its Application in the Islamic Banking System. Quarterly Journal of Islamic Economics & Banking, 4&5, 161-198. (In Persian).
Ang, J. B., & McKibbin, W. J. (2007). Financial liberalization, Financial Sector Development and Growth: Evidence from Malaysia. Journal of Development Economics, 84(1), 215-233.
Beck, T., Levine, R., & Loayza, N. (2000). Finance and the Sources of Growth. Journal of Financial Economics, 58(1-2), 261-300.
Chou, Y. K. (2007). Modeling Financial Innovation and Economic Growth: Why the Financial Sector Matters to the Real Economy. The Journal of Economic Education, 38(1), 78-90.
Ebrahimi, B., Vaez Barzani, M., Dallali Esfahani, R. & Fakhar, M. (2016). Empirical Analysis of Effect of Qualitative Financial Development on Economic Growth (Case of Iran). Economic Growth and Development Research, 6 (22), 71-84. (In Persian).
Ezoji, A. & Tamannaiefar, S. (2011). Investigation of the Impact of Financial Intermediation Development on Economic Growth Composition Approach Using ARDL. Journal of Monetary & Banking Research, 2 (6), 69-108. (In Persian).
Faraheni Fard, S. (1387). The Role of the Usury-Free Banking on Poverty Alleviation. The Journal of Nameh Mofid, 17, 115-131. (In Persian).
Hamdi, H., Sbia, R., & Shahbaz, M. (2014). The Nexus Between Electricity Consumption and Economic Growth in Bahrain. Economic Modelling, 38, 227-237.
Harrisson, P., Sussman, O., & ET Zeira, J. (1999). Finance and Growth: Theory and Evidencev, Washington, DC: Federal Reserve Board (Division of Research and Statistics). Mimeo.
Heshmati Molaee, H. (2004). Factors Affecting the Financial Development in Irans Banking System. Economic Research in Iran, (13), 55-88.
Jafarzadeh Kochaki, A., & Esmaeli, M. (2013). lucre, Usury Tricks, Legal Contracts on Interest, Interest-Free Banking. Quarterly Journal of Islamic Economics & Banking, 4&5, 223-244. (In Persian).
King, R. G., & Levine, R. (1993). Finance, Entrepreneurship and Growth. Journal of Monetary Economics, 32(3), 513-542.
Levine, R. (1999). Financial Development and Economic Growth; Views and Agenda. Journal of Economic Literature, 35(2), 688- 726.
Mesbahi Moghaddam, GH. (2006). Current Issues of Money, Bank and Corporate Participation, Imam Sadiq University Press. (In Persian).
Mojtahed, A. (2008). Money and Banking and Financial Institutions, Monetary and Banking Research Center, Central Bank of the Islamic Republic of Iran. (In Persian).
Narayan, P. K. (2005). The Saving and Investment Nexus for China: Evidence from Cointegration Tests. Applied Economics, 37(17), 1979-1990.
Narayan, P. K., & Smyth, R. (2004). Temporal Causality and the Dynamics of Exports, Human Capital and Real Income in China. International Journal of Applied Economics, 1(1), 24-45.
Nazifi, F. (2004). Financial Development and Economic Growth in Iran. Journal of Economic Research, 3, 97-130. (In Persian).
Nonejad, M. & Haghighi, S. (2011). An Investigation of the Financial Development and Financial Volatility on the Economic Growth: The Case of Iran 1955-2006. Journal of Economical Modeling, 4 (12), 95-116. (In Persian).
Sadr, S. (2005). Effective Selection of Islamic Financial Instruments and Asymmetric Information. The Journal of Nameh Mofid, 44, 79-98. (In Persian).
Schumpeter, J. A. (1934). The Theory of Economic Development. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Shakeri, A. (2016). Introduction to Iranian Economy, Iran, Tehran, Rafea Publishing. (In Persian).
Sobhani, H. (1998). Examining the Reasons for the Lack of Effective Presence of Banking System in Financial Markets. Proceedings of the 8th Conference on Monetary and Foreign Exchange Policy of the Central Bank of the Islamic Republic of Iran, 3, 363-372. (In Persian).
Taherpoor. J., Mohammadi, T. & Fardi, R. (1396). The Role of Distribution of Loans and Credits by Banks on Economic Growth in Iran. Journal of Economic Research, 18 (69), 133-162. (In Persian).
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23
آبان 1398
صفحه 151-176