تحلیل ماهیت قراردادهای بیع متقابل حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز از منظر فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع)

2 دکتری «مدیریت قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز»، هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری

چکیده

یکی از مهم‌ترین معیارهایی که تصمیم‌گیران حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز کشور از بعد از انقلاب اسلامی همواره مبتنی بر آن اقدام به گزینش قرارداد مطلوب نموده‌اند؛ عدم تعارض ماهوی و اصولی قرارداد موردنظر با مبانی شرعی اسلامی می‌باشد. از‌این‌رو در این مقاله با هدف تبیین جایگاه فقهی قراردادهای بیع متقابل حوزه بالادستی نفت و گاز، ماهیت حقوقی و ساختار مالی این قرارداد تبیین گردیده و با بررسی آراء کنونی ناظر بر مبانی فقهی قراردادهای بالادستی، دیدگاه این پژوهش درخصوص جایگاه قراردادهای نفتی بیع متقابل از منظر فقه امامیه معرفی می‌شود. در نهایت با توجه به ماهیت خدماتی قراردادهای بیع متقابل و با استفاده از روش مطالعه تطبیقی، ابعاد ماهوی و ساختاری این قرارداد از منظر مبانی و ارکان عقد اسلامی اجاره اشخاص مورد تحلیل قرار می‌گیرد و سرانجام نتیجه گرفته می‌شود که قراردادهای بیع متقابل حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز ایران از نظر ماهوی و اصولی منطبق بر عقد اسلامی اجاره اشخاص با تعهد به نتیجه می‌باشند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Nature of Buy Back Contracts for Upstream Oil & Gas Industry Based on Imami Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Mohamad Mahdi Askari 1
  • Mohammad Shirijian 2

1 Associate Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University

2 PhD. in International Oil & Gas Contracts Management, Member of Technology Studies Institute

چکیده [English]

One of the most important criteria that decision-makers of upstream oil and gas field after Islamic Revolution always choose selected contract based on it be  lack of conflict of the contract with Jurisprudential and Islamic Foundations. Accordingly, this paper with the aim of explanation of jurisprudential status of Buy Back contract for upstream oil & gas field study Legal nature and  financial structure of  the contract and then introduce some previous attitudes about jurisprudential status of upstream oil and gas contracts. Finally, with regard service nature of Buy Back contract and by using comparative study method is analyzed natural and structural aspects of Buy Back contract based on nature and pillars of Personals Lease contract and is concluded  that nature and principles of Buy Back contract for upstream oil & gas field be conformed with nature and principles Islamic Personals Lease contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Buy Back Contract
  • Service Nature
  • Jurisprudential Status
  • Lease contract
ابراهیمی، نصرالله؛ شیریجیان، محمد (1393)، «قراردادهای بالادستی نفت و گاز نظام جمهوری اسلامی ایران و تبیین دلالت­های قانونی و الزامات قراردادهای جدید»، مجله اقتصاد انرژی ایران، شماره 10.
ابراهیمی، سیدنصرالله؛ صادقی مقدم، محمد حسن و سراج، نرگس (1391)، «انتقادهای وارده بر قراردادهای بیع متقابل صنعت نفت و گاز ایران و پاسخ‌های آن»، فصلنامه حقوق، شماره 4.
امانی، مسعود (1389)، ‌حقوق قراردادهای بین ا‌لمللی نفت‌، انتشارات دانشگاه امام صادق ()،تهران: چاپ اول.
ایزدی­فرد، علی­اکبر، کاویار حسین (1389)، «تأملی فقهی حقوقی در قرارداد بیع متقابل»، پژوهشنامه بازرگانی، مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی، شماره 54.
زهدی، مسعود (1387)، ‌روش­های مالی و حسابداری قراردادهای بیع متقابل، ‌جلد اول‌‌، تهران: نویسندگان نیلوفر.
حاتمی، علی؛ کریمیان، اسماعیل (1393)، ‌حقوق سرمایه­گذاری خارجی در پرتو قانون و قراردادهای سرمایه­گذاری‌ ، تهران: انتشارات تیسا، چاپ اول.
شیروی، عبدالحسین؛ ابراهیمی، سیدنصرالله و اصغریان، مجتبی (1388)، «اکتشاف و توسعه میادین نفتی ایران از طریق قراردادهای بیع متقابل»، مجله حقوقی بین المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری ، شماره 41.
طاهری، حبیب­الله (1375)، ‌حقوق مدنی (6 و 7)‌، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، قم: چاپ اول.
کاتوزیان، ناصر (1389)، ‌دوره حقوق مدنی: عقود معین، تهران: شرکت سهامی انتشار.
موسوی، سید حسن و دیگران (1390)، ‌بررسی مهم‌ترین قالب‌های قراردادی در بخش بالادستی نفت و مقررات حاکم بر آن‌ها‌، تهران: امور حقوقی شرکت ملی نفت ایران.
یوسف­زاده، مرتضی (1390)، حقوق مدنی 6؛ عقود معین‌، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول.
ایروانی، شیخ باقر (1426)، ‌الدروس تمهدیه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری‌، 4 جلد، مؤسسه الفقه، قم: للطباعه و النشر.
عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على (1413)، ‌مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، 15 جلد، مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم: چاپ اول.
علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1413)، ‌مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة‌، 9 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
میرزاى قمّى، ابو القاسم بن محمد حسن (1413)، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات‌، 4 جلد، تهران: مؤسسه کیهان، چاپ اول.
نجفى، صاحب الجواهر، محمد حسن (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، 43 جلد، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ج هفتم.
موسوى الخمینى، سید روح اللّه (1409‌‍)، ‌تحریر الوسیله، 2 جلد، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، چاپ اول.
نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى (1417)، ‌عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام‌، در یک جلد، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، چاپ اول.
BP Statistical Review of World Energy, June (2014), www.bp.com/statisticalreview
Central Bank of Russia (2011), "Production sharing agreements" Twenty-fourth Meeting of the IMF Committee on Balance of Payments Statistics, 24–26 October, Moscow, Russia.
King and Spalding LLP (2005), "Upstream Government Petroleum Contracts", Hanbook on Legal and Commercial Issues and Related Terms, Louisiana