برآورد ظرفیت بالقوه زکات در اقتصاد ایران و مقایسه آن با زکات پرداختی طی سال‌های 1380 تا 1389

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق‌(ع)

2 دانشجوی دکتری رشته علوم اقتصادی (گرایش اقتصاد اسلامی) دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

زکات یکی از منابع درآمدی دولت اسلامی برای رفع فقر است که در اسلام دارای اهمیت بسزایی است. این فرضیه الهی از آن جهت دارای اهمیت است که یکی از اساسی‌ترین ابزارهای توازن ثروت در جامعه اسلامی را تشکیل می‌دهد و بواسطه آن بخشی از حداقل‌های معیشتی خانوارهای نیازمند در جامعه تأمین می‌شود. در این تحقیق می‌خواهیم به محاسبه درآمد‌های بالقوه حاصل از زکات در ایران برای سال‌های 1380 تا 1389 بپردازیم و نتایج حاصل از آن را با مقدار بالفعل درآمدهای مذکور مقایسه کرده و نتایج حاصل را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهیم. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر نسبت درآمد بالفعل به درآمد بالقوه زکات به‌شدت افزایش یافته است و دارای یک جهش بلند است. به طوری که میزان پرداختی زکات از 3/1درصد در سال 1383 به نزدیک 30‌درصد در سال 1389 رسیده است. اما با این وجود مقدار پرداختی زکات به نسبت ظرفیت بالقوه موجود بسیار کم و ناچیز است و انتظار می‌رود در سال‌های آینده بهیود یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Estimation of Potential Capacity of Zakah in Iran & Comparing it With Actual Zakah in 1380-1389

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Askari 1
  • Abdol Mohammad Kashiyan 2

چکیده [English]

Zakah is one of the most important sources of revenue for the Islamic government. Since Zakah helps to balance of income and wealth in the Islamic society and it has an important role in providing subsistent level of life for poor families, it is very important in Islamic societies. In this article we are going to estimate the potential revenue of Zakah in Iran for 1380-1389. Then we compare the result with the amount of Zakah which has been paid actually in these years. The comparison shows that the ratio of potential Zakah to actual Zakah has been increased from 1.3 percent in 1380 to 29.3 percent in 1389 but the amount of actual Zakah which has been paid is very low.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zakah
  • Fetreh Zakah
  • Potential Zakah
  • Zakah payment
  • Zakah in Iran
ابوجعفر الصدوق محمد بن علی بن الحسین ابن بابویه القمی (1408ق)، علل الشرایع، بیروت - لبنان، مؤسسه الاعلمی، الطبعة الاولی، الجزء الثانی، ص68. ابوجعفر الصدوق محمد بن علی بن الحسین ابن بابویه القمی (1413ق)، من لایحضره الفقیه، الجزء الثانی، کتاب الزکاة، تحقیق العلامة الشیخ محمد جواد الفقیه، بیروت، دار الاضواء، الطبعة الثانیة. اسماعیل‌پور‌دره، مهدی (1387)، «الگوی مناسب مؤسسات مالی زکات در جمهوری اسلامی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع). الزحیلی، وهبة (2009م)، الفقه السلامی و ادلة. الصدر، محمدباقر (1398ق)، اقتصادنا، دارالکتب اللبنانی و دارالکتاب المصری، بیروت و القاهره. الامام الخمینی (1421ق)، تحریر‌الوسیله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، الطبعة الاولی المجلد الاول، کتاب الزکوة، قم، بهار 1379، صص 294-330. ثامنی‌کیوانی، فرشاد (1377)، «محاسبه ظرفیت بالقوه زکات در اقتصاد ایران»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه تربیت مدرس. زمانی‌فر، حسین (1382)، «ارزیابی توان فقرزدایی زکات در برخی از استان‌های منتخب»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران. عسکری، محمدمهدی (1380)، «مقایسه تحلیلی آثار اقتصادی زکات و مالیه تورمی»، پایان‌نامه دکتری دانشگاه امام صادق(ع). عسکری، محمدمهدی (1384)، تحلیل نظری زکات، دانشگاه امام صادق(ع). قاروبی‌تبریزی، حسن (1408ق)، النضید (شرح فارسی بر شرح اللمعة الدمشقیة)، ج4، قم، نشر کتابفروشی داوری. کیاءالحسینی، سیدضیاءالدین (1387)، «نقش زکات فطره در فقرزدایی مطالعه موردی: ایران 1385-1370»، اقتصاد اسلامی، شماره31. گیلک حکیم‌آبادی، محمدتقی (1385(، «بررسی توان زکات گندم و جو در کاهش فقر مطالعه موردی استان گلستان»، نامه مفید، شماره 54، صص 101-122. منتظری، حسینعلی (۱۳۶۲)، کتاب الزکاه، مکتب الاعلام الاسلامی.