روش‌شناسی اقتصاد آزمایشگاهی برای مطالعه انسان اقتصادی اسلام؛ دینداری و رفتار اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه مازندران

2 استادیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری دانشگاه یزد

چکیده

علم اقتصاد دینی با مبانی و هدف متفاوتی نسبت به اقتصاد متعارف به بررسی رفتار انسان در جامعه می‌پردازد. الصاق ویژگی علمی بودن به اقتصاد اسلامی، آزمون تجربی را برای آن ضروری می‌نماید. تحقیق حاضر به بررسی مشکلات تحقیقات سطح کلان ارتباط بین دین و اقتصاد و ارائه راهکارها و مزیت‌های تحقیقات خرد دین و اقتصاد پرداخته و الزامات روش‌شناختی چنین تحقیقاتی را بعنوان یک حوزه چند رشته‌ای معرفی می‌کند. آزمایش‌های اقتصاد رفتاری با اتکا به مبانی شناختی و روش‌های علم روانشناسی، بعنوان ابزاری مناسب برای چنین بررسی‌هایی شناخته شده و چارچوب تحقیقاتی مناسبی را فراهم نموده‌اند که می‌توان از آن برای بررسی‌های چندرشته‌ای اقتصاد دینی همراه با کنترل مؤثر برروی متغییرهای مداخله‌گر استفاده نمود. در این تحقیق اصول آزمایش‌های اقتصادی مخصوص تحقیقات "دینداری و رفتار اقتصادی" معرفی و مرزهای دانش تجربی پژوهش‌های حوزه رفتارهای اجتماع محور ارائه می‌شود و از طریق فرا تحلیل برخی از مهمترین تحقیقات گذشته، برخی از مهمترین روابط بین متغییرهای دین و اقتصاد بررسی می‌شوند. نتایج این فرا تحلیل تأثیر دینداری اشخاص را در کنار سایر ویژگی‌های فردی بر رفتار اقتصادی تأیید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Religiousity and Economic Behavior: Methodology of Experimental Economics for Homo Economicus

نویسندگان [English]

  • Ali Reza Pourfaraj 1
  • Mohammad Taghi Hakimabadi 1
  • Habib Ansari Samani 2

چکیده [English]

Religious economics, with different principles and objectives than mainstream economics studies human behavior in society. Attach the scientific feature to Islamic Economics, necessitate the empirical experiment for it. This study investigates the difficulty and problems of studying religion and economics in macro level and represents solutions and the advantages of micro level study of religion-economics and also offers methodological requirements of this as interdisciplinary filed of study. Behavioral economics experiments based on the cognitive principles and methods of psychology, known as a suitable tool for such investigations. They have provided excellent research framework that can be used to study religious economy in a multidisciplinary space with effective control over confounding variables. In this study the principles of economic experiment for "religiousity and economic behavior" studies is introduced. Then the boundaries of prosocial behavior empirical research areas are presented. Through meta-analysis of some of the previous studies, some of the most important relationships between religion and economic variables are examined.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Homo Economicus
  • Religious Economics
  • Behavioral Economics
  • Multidisciplinarity
  • Experimental Economics
انس الزرقا، محمد (1383)، «اسلامی کردن علم اقتصاد: مفهوم و روش»، ترجمه سیدمنصور زرا‌ءنژاد، اقتصاد اسلامی، شماره15، صص129-154. انصاری‌سامانی، حبیب، علیرضا پورفرج، مسعود زارع و عباس امینی (1390)، «مقدمه‌ای بر اقتصاد رفتاری: مفهوم روش‌شناسی و شیوه‌های استخراج ترجیحات»، اقتصاد تطبیقی، دوره دوم، شماره اول، صص29-61. انصاری‌سامانی، حبیب (1393)، «دینداری و رفتار اقتصادی: مطالعه آزمایشگاهی اعتماد، مشارکت و انصاف»، پایان‌نامه دوره دکتری، دانشکده اقتصاد و علوم اداری، دانشگاه مازندران. جعفری، محمدتقی (1389)، شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی، مؤسسه تدوین و نشرآثار علامه جعفری، تهران. جوادی‌آملی، عبدالله (1384)، انتظار بشر از دین، مرکز نشرِ اسراء نوبت چاپ: سوم. خدایاری‌فرد، محمد، علینقی فقیهی، بناب‌باقر غباری، محسن شکوهی‌یکتا و عباس رحیمی‌نژاد (1391)، مقیاس‌های دینداری مبانی نظری و روش‌شناسی به انضمام پرسشنامه‌های دینداری، انتشارات آوای نور چاپ دوم. خدایاری‏فرد، محمد، باقر غباری‏بناب، محسن شکوهی‏یکتا، علی‌نقی فقیهی و یاسمین عابدینی (1389)، «ملاحظات روش‌شناختی در مطالعه دینداری»، معارف، شماره 6. درخشان، مرتضی و محمدحسین متقی‌زاده (1389)، ارائه یک مدل مفهومی برای مطالعات میان رشته‌ای در اقتصاد - بسط مدل کیزر، مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، شماره 7، صص89-116. رهبر فرهاد، محمود متوسلی و میثم امیری (1392)، «اقتصاددانان رفتاری و نظریه‌های آنها»، برنامه‌ریزی و بودجه، شماره120، صص133-165. نصری، عبدالله (1377)، «علم و فلسفه از دیدگاه علامه جعفری»، قبسات، شماره هشتم و نهم، صص120-143. نظرپور، محمدنقی (1384)، «آزمون‌های تجربی در اقتصاد وکاربرد آن در اقتصاد اسلامی»، اقتصاد اسلامی، شماره 17، صص11-44.