مطالعات اقتصاد اسلامی

اثر زکات بر مصرف عمومی در ایران

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام

2 کارشناس ارشد حسابداری، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

زکات یکی از واجبات شرعی در اسلام است که در ایران توسط نهادهای دولتی جمع‌آوری و توزیع می‌شود. دریافت و توزیع زکات دارای آثار مختلفی است، به‌ویژه بر مصرف جامعه اثر می‌گذارد و می‌تواند موجب حل مسأله فقر، تأمین نیازهای اساسی نیازمندان و رشد و توسعه اقتصادی شود. بنابراین، در این تحقیق به بررسی اثر توزیع زکات روی مصرف عمومی در ایران پرداخته می‌شود. در این تحقیق از داده‌های ترکیبی در سطح کشور شامل 30 استان از سال 1383 تا سال 1390 استفاده شده و تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از مدل اثر ثابت انجام شده است. این تحقیق نشان می‌دهد که توزیع زکات اثر مثبتی روی مصرف عمومی دارد. با این وجود، اثر آن کم و کوتاه‌مدت است. بر اساس تحقیق حاضر توصیه می‌شود که توزیع زکات نباید به نیازهای مصرفی محدود شود بلکه باید شامل انواع کمک‌های مالی باشد که بتواند جریان مستمر درآمد را برای دریافت‌کنندگان زکات ایجاد کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Zakah on Aggregate Consumption in Iran

نویسندگان [English]

  • Heshmatullah Askari 1
  • Behrooz Badpa 2

1 Assistant Professor, Department of Economics, Faculty of Literature and Humanities, Ilam University

2 M.A. Candidate of Accounting, Faculty of Economics & Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz

چکیده [English]

Zakat is one of the religious duties of Islam in Iran was collected and distributed by government agencies. Collection and distribution the zakat has several effects, particularly on the aggregate consumption and the impact can cause the solution to poverty, providing basic necessities to the needy and economic growth. Therefore, This study examines the impact of zakat distribution on aggregate consumption in Iran. The study uses panel data of 30 states in Iran for the period of 2004-2012 (8 years) and analysis is done by using the fixed effect model. The study finds that zakat distribution has a positif impact on aggregate consumption. However, the impact is small and short run. Hence this study recommends that zakat distribution should be not limited to the fulfilment of consumable needs only but should also cover other forms of monetary aid that can generate a continuous flow of income for zakat recepients.

کلیدواژه‌ها [English]

  • zakat distribution
  • aggregate consumption
  • Panel Data
اسماعیل پور دره، مهدی (1387)، «الگوی مناسب مؤسسات مالی زکات در جمهوری اسلامی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
البروجردی، حسین (1399ق)، جامع احادیث‌الشیعة، ج‌8، قم: المطبعة‌ العلمیة.
ثامنی کیوانی، فرشاد (1377)، «محاسبه ظرفیت بالقوه زکات در اقتصاد ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
خمینی، روح‌الله (1385)، ترجمه تحریرالوسیله، جلد اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ اول.
زمانی فر، حسین (1382)، «ارزیابی توان فقرزدایی زکات در برخی از استان‌های منتخب»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
الطباطبائی‌الیزدی، محمدکاظم (1363ش)، العروة ‌الوثقی، ج‌2، تهران: المکتبة العلمیة الاسلامیة، الطبعة الثالثة.
عسکری، محمدمهدی (1380)، «تحلیل نظری نقش دولت اسلامی در قبال زکات»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع)، شماره 13 و 14، صص103-125.
همو (1384)، تحلیل نظری زکات، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ اول.
همو و کاشیان، عبدالمحمد (1389)، «آزمون بسندگی زکات و خمس در تأمین حداقل معیشت خانوارهای نیازمند در اقتصاد ایران طی سال‌های 1380 تا 1387»، مجله معرفت اقتصادی، سال دوم، شماره اول، صص5-34.
کیاءالحسینی، سید ضیاءالدین (1387)، «نقش زکات فطره در فقرزدایی، مطالعه موردی ایران 1385-1370»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره 31، صص213-248.
گیلک حکیم‌آبادی، محمدتقی (1385)، «بررسی توان زکات گندم و جو در کاهش فقر، مطالعه موردی استان گلستان»، فصلنامه مفید، شماره 54، صص110-122.
لاجوردی، عدنان (1371)، «نقش زکات در نظام اقتصاد اسلامی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1403ق)، بحارالأنوار، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی، چاپ دوم، جلد 74.
مولایی، محمد (1371)، «ملاحظاتی پیرامون ابزارها و سیاست‌های توازن ثروت در سیستم اقتصادی اسلام»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
Afzal ur Rahman (1974), Economic Doctrine of Islam, Jil 2, Islamic Publication Ltd, Lahore.
Ahmad, A. (1987), Income Determination in an Islamic Economy, King Abdulaziz University Research in English Series, Jeddah, No. 25, pp.15-27.
Branson, W, H. (1989), Macroeconomic Theory and Policy, Harper and Row, Cambridge.
Hasan Al Banna. (1997), Risalah Pergerakan Ikhwanul Muslimin, Intermedia, Jakarta, pp.38-40.
Hicks, J. R. & Allen R. G. D. (1934), "A reconsideration of the theory of value", Economica, Vol. 1, No. 1, pp.52-76.
Ibrahim, P. (2007), "Peranan agihan zakat dalam meningkatkan tahap ekonomi ummah", Paper Presented in Konvensyen Zakat dan Cukai Peringkat Kebangsaan , Kuala Lumpur, Malaysia, 2007.
Iqbal, Munawar (1985), "Zakah, Moderation, and Aggregate Consumption in an Islamic Economy", Journal of Research in Islamic Economics, Jeddah, Vol. 3, No. 1, Summer, pp.45-61.
Kahf, Monzer (1998), Zakah and Obligatiry Expenditures in Islam - in: Lessons InIslamic Economics, Islamic Research and Training Iostitution (IRTI), Islamic Development Bank (IDB), Jeddah: 1418 H/1998 G.
Id. (1999), "The performance of the institution of zakah: Theory and practice", Paper presented in International Conference on Islamic Economics, Kuala Lumpur, Towards the 21st Century April.26-30.
Keynes, J. M. (1936), The General Theory of Employment, Interest and Money, Macmillan Cambridge University Press, New York.
Manan,M. Abdul. (1989), Ekonomi Islam: Teori dan Praktis, Jil 1: AS, Noordeen, Kuala Lumpur, Malaysia.
Mankiw, G. (2000), Teori Ekonomi Makro, alih bahasa Imam Nurmawan, edisi keempat, Penerbit Erlangga, Jakarta.
Maslow A. H. (1943), "A Theory of Human Motivation", Psychological Review, Vol. 4, No. 50, pp.370-396.
Metwally, M. M. (1995), Teori dan Model Ekonomi Islam. Edisi Pertama, PT. Bangkit Daya Insana, Jakarta.
Muslehuddin, M. (1970), "Commonwealth of Muslim Countries and the Muslim World Bank", The Criterion, Vol. 5, pp.74-94.
Qardhawi, Y. (1997), Hukum Zakat, Litera Antar Nusa, Jakarta.
Sachs, J. & Larrain, F. (1992), Macroeconomics in the Global Economy, Prentice Hall, New York.
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12
علمی- پژوهشی
اردیبهشت 1393
صفحه 83-112