مطالعات اقتصاد اسلامی

مدل‌سازی قراردادهای مشارکتی و بدهی محور در بانکداری اسلامی از منظر قراردادهای ناقص

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.

10.30497/ies.2024.246372.2223

چکیده

قراردادی که برخی جنبه‌های آن تصریح نشده باشد یا اجرای آن بدون هزینه امکان پذیر نیست ناقص است. در فضای پیچیده و نامطمئن اقتصاد، معمولاً قراردادهای بانکی و مالی ناقص هستند. نظریه قراردادهای ناقص بواسطه همخوانی بیشتر با واقعیت‎های اقتصادی، توان بیشتری برای تحلیل روابط قراردادی دارد. قراردادهای مورداستفاده در بانکداری اسلامی به دو دسته عقود مشارکتی و عقود مبادله‎ای(بدهی‎محور) تقسیم می‌شوند. در مقاله پیشرو تلاش شد تا اثرات مدل‌سازی قراردادهای ناقص در دو الگوی قراردادی مشارکتی و مبادله ای(بدهی محور) تحلیل شود. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که در شرایط قراردادهای ناقص، به‌واسطه گرفتاری بانک در قراردادهای نامعتبر تسهیلات‌دهی، مشتریان به‌واسطه قدرت فرصت‌طلبی، حقوق بانک را به‌صورت کامل رعایت نمی‌کنند در این شرایط با درنظرگرفتن مسئله کنترل در طراحی نظام قراردادها به نظر می‎رسد که دو الگوی قراردادهای تجدیدشونده مشروط و همچنین الگوی قراردادهای مشارکت حقوقی، به‌واسطه اینکه امکان مداخله و تسلط بانک بر پروژه را ارتقا می‎دهند و مناسب‌تر هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Modeling Equity Base and Debt Base Contracts in Islamic Banking from The Perspective of Incomplete Contracts

نویسنده [English]

  • Ali Mostafavisani

Assistant Professor of Economics Department of Islamic Economics, Research Center of Islamic Studies in the Humanities Ferdowsi University of Mashhad.

چکیده [English]

Contractual incompleteness is mainly due to the difficulty of describing all possible future contingencies in advance and “enforceability” condition. In the complex and uncertain economic environment, typically financial contracts are usually incomplete. The theory of incomplete contracts is more consistent with financial and economic contracts and has more power to analyze contractual relationships. Financing in Islamic banking is divided into two categories based on the type of contract, namely Equity based financing and Debt based financing. This article, analyze Islamic banking contracts with respect to incomplete contract theory. The results show that when contracts are incomplete allows for opportunistic behavior of entrepreneur and hold-up bank inside non valid credit contract. In this situation, some mechanisms needed for gap filling to prevent opportunistic behavior in incomplete contract. In Islamic banking contract Contingent renewal contract and Legal Partnership Contracts that help to balanced bargaining power between parties and can reduce problems caused by Contractual incompleteness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic banking
  • Equity based financing
  • incomplete contract
  • principal-agent Model
  • اخوان، مهدی. (1393). قرارداد بیع متقابل توسعه فازهای 2 و 3 میدان گازی پارس جنوبی از منظر قراردادهای ناقص. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران, 4(13), 1-32.
  • اخوان، مهدی، عسکری، محمدمهدی، ایمانی، مقصود. (1394). فرصت‌طلبی طرفین در قراردادهای بیع متقابل نسل اول. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران, 4(16), 1-29
  • بهاروندی، احمد، احمدی حاجی‌آبادی، سید روح‌الله. (1391). خطر اخلاقی و ارائه الگوی کاربردی کاهش آن در عقود مشارکتی. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 9(17), 59-85.
  • زاهدی وفا، محمدهادی. قوامی، سید حسن،1389، الگوی مضاربه برمبنای الگوی مدیرعامل در شرایط کژمنشی، پژوهشنامه اقتصادی، سال یازدهم، شماره چهارم، زمستان ، صص 239 -. 255.
  • درخشان، مرتضی،1395، نظریه قراردادها، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)
  • عبدلی، قهرمان؛ قوامی، حسن،1391، انطباق نظریه بازی ها (الگوی مدیر - عامل) در عقد مشارکت مدنی، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره 8، (20 صفحه - از 165-184)
  • طغیانی، مهدی، صادقی، زیبا.(1394) تحلیل موضوع «اطلاعات نامتقارن» در قراردادهای مشارکتی بانک‌داری بدون ربا و راه‌کارهای آن. دو فصلنامه معرفت اقتصاداسلامی، 7(1)، 5-34
  • قوامی، سیدحسن، 1396، مدل نظری حل مشکل کژگزینی در عقود مشارکتی بانکداری اسلامی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره 66، (24 صفحه - از 191 تا 214)
  • قوامی, سید حسن, سیدنورانی, سید محمد رضا, محمدی, تیمور, & رنجبر, منصور. (1395). بررسی تجربی اثر علامت‌دهی متغیر وثیقه در عقود مشارکتی. پژوهشنامه اقتصادی, 16(63), 99-118
  • ندری، کامران، عسکری، محمدمهدی، زاهدی وفا، محمدهادی، و مصطفوی ثانی، علی. (1399). بهینه سازی ساختار قراردادهای بانکی بر مبنای الگوی قراردادهای ناقص در بانکداری بدون ربای ایران. جستارهای اقتصادی، 17(34 )، 9-35.
  • کشاورزیان پیوستی، اکبر و نظرپور، محمدنقی،1392،الزامات احیای عقد مشارکت حقوقی راهبردی برای تحقق بانکداری PLS در نظام بانکداری بدون ربا،
  • صدر، سیدکاظم. (1384). انتخاب کارآمد ابزارهای مالی اسلامی و اطلاعات نامتقارن. نامه مفید، 11(48 (نامه اقتصادی))، 79-98.
  • نصیری اقدم, علی. (1385). اقتصاد هزینه مبادله. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 3(5), 163-217.
  • نادران, الیاس, شکوهی, محمدرضا. (1391). جایگاه و مبانی اقتصاد هزینه‌ی مبادله. فصلنامه تحقیقات اقتصادی47(2), 159-17
  • Abdoli, Q. and Qavami, S. H. (2012). The Application of the Game Theory (Principle Agent) Approach in the Musharekah Contract. Islamic Economics Studies Bi-quarterly Journal, 4(2), 165-183. doi: 10.30497/ies.2012.1106
  • Aghion, P and Bolton, P (1992) an Incomplete Contracts Approach to Financial Contracting. Review of Economic Studies, 59, 473–494.
  • Akerlof, G., ‘The Market for Lemons: Quality, Uncertainty and The Market Mechanism’, Quarterly Journal of Economics, 197, pp.48-5.
  • Akhavan, M. (2014). The Buy-back Development Contract for Phases 2&3 of South Pars Gas Field and Incomplete Contract. Iranian Energy Economics, 4(13), 1-32.
  • Akhavan, M. , Askari, M. M. and Emani, M. (2015). Opportunism in the First Generation of Buy-back Contracts. Iranian Energy Economics, 4(16), 1-29. doi: 10.22054/jiee.2016.1893
  • Arrow, K. J., ‘Uncertainty and the Welfare Economics of medical Care’, American Economic Review, 1963, pp. 941- (3.
  • Baharvandi, A., & Ahmadi Hajiabadi, S. R. (2012). he Investigation of Moral Hazard Problem along with Offering of a Practical Model for Decreasing It in Musharakah Contracts. Journal of Economic Essays; an Islamic Approach, 9(17), 59-85.
  • Bardhan, Pranab, Samuel Bowles, and Herbert Gintis. "Wealth inequality, wealth constraints and economic performance." Handbook of income distribution 1 (2000): 541-603.
  • Bowles, S., Fong, C. M., Gintis, H., & Pagano, U,2012, The new economics of inequality and redistribution, Cambridge University Press.
  • Derakhshan, M,2016, Contract Theory: Incentive and Information, Imam Sadiq Press, Tehran, Iran.
  • Errico, Luca and Farahbaksh, Mitra, Islamic Banking: Issues in Prudential Regulations and Supervision (March 1998). IMF Working Paper No. 98/30
  • ghavami, S. H., mohammadi, T. and Ranjbar, M. (2016). The Experimental Study of the Signaling Effect of the Collateral Variable on Profit and Loss Sharing Contracts. Economics Research, 16(63), 99-118. doi: 10.22054/joer.2017.7585
  • Grossman, Sanford J., and Oliver D. Hart, (1986). ''The Costs and Benefits of Ownership: A Theory of Vertical and Lateral. Integration;" 94 Journal of Political Economy 691-719.
  • Hart, O. (2017). Incomplete contracts and control. American Economic Review, 107(7), 1731-52.
  • Keshavarzian peyvasti, A , Nazarpor,M, (2013). Requirements for the Revival of Strategic Legal Partnership Contracts to Realize PLS Banking in Usury-Free Banking System. Economic Strategy, 2(7), -.
  • naderan, E. and Shokouhi, M. R. (2012). Station and Foundations of Transaction Cost Economics. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 47(2), 159-177. doi: 10.22059/jte.2012.25015
  • Nadri, K., Askari, M. M., zahedi vafa, M. H., & mostafavisani, A. (2020). Optimization of Banking Contract Structure Based on Incomplete Contracting in non interest banking. Journal of Economic Essays; an Islamic Approach, 17(34), 9-35. doi: 10.30471/iee.2020.6256.1880
  • Nasiri Aghdam, A. (2006). Transaction Cost Economics. Journal of Economic Essays; an Islamic Approach, 3(5), 163-217.
  • Sadr, S. K. (2005). Choice of Efficient Islamic Financial Instruments and Asymmetric Information. The Journal of Economic Studies and Policies, 0(7), 79-98.
  • Stiglitz, J., and A. Weiss, ‘credit Rationing in Markets with Imperfect Information’, American Economic Review, 1981, pp. 393-49.
  • Tirole, Jean. "Incomplete contracts: Where do we stand? ." Econometrica 67.4 (1999): 741-781.
  • Toqyani, Mahdi, , Ziba.(2025) Analysis of Asymmetric Information in Islamic Banking Partnership Contracts and its Solutions. Ma`rifat-e Eghtesad-e Islami, 7(1), 5-
  • Williamson, O. E. (1985), the Economic Institutions of Capitalism. New York: The Free Press.
  • Williamson, Oliver E. (1996). The Mechanism of Governance. New York: Oxford University Press.
  • Zahidi Vafa, M. H. and ghavami, S. H. (2011). Principle – Agent Model for Sleeping Partnership Moral hazard. Economics Research, 11(43), 239-255.
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 30
دی 1402