مطالعات اقتصاد اسلامی

بررسی شاخص فین‌تک اسلامی و اولویت‌بندی نقاط تمرکز برای ارتقای جایگاه ایران به روش تاپسیس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، گروه اقتصاد سیاسی، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

2 استادیار، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، گروه اقتصاد سیاسی، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

10.30497/ies.2024.244906.2176

چکیده

در دنیای امروز، اقتصاد و امور مالی همواره موضوعی بحث‌برانگیز بوده‌اند. با پیشرفت تکنولوژی و تغییرات در سبک زندگی، اقتصاد و امور مالی نیز با تغییراتی مواجه شده‌اند. ظهور صنعت فین‌تک، تحولی شگرف در بانکداری و بازارهای مالی رقم زد. اندازه بازار فین‌تک جهانی در سال 2022 بالغ بر133 میلیارد دلار بوده است. در این بین، شاخص فین‌تک اسلامی به عنوان یک شاخص مهم در حوزه مالی و اقتصاد کشورهای مسلمان مطرح شده است. هدف این مقاله، بررسی شاخص فین‌تک اسلامی و ارائه راهکارهایی برای ارتقای جایگاه ایران است. برای این منظور، ابتدا به بررسی شاخص فین‌تک اسلامی و مزایای آن پرداخته و روش‌شناسی این شاخص بررسی شده است. سپس، پنج معیار اصلی که کشورها در این شاخص بر اساس آن ارزیابی و رتبه‌بندی می‌شوند استخراج و با استفاده روش تاپسیس، اولویت‌های تمرکز ایران برای ارتقا در این شاخص احصا شد. براساس یافته‌های پژوهش، مولفه‌های تنظیم‌گری و ایجاد زیرساخت با اختلاف قابل‌توجهی دو نقطه تمرکز اصلی برای توسعه صنعت فین‌تک اسلامی در ایران به شمار می‌آیند. تمرکز بر استعدادها، توسعه سرمایه‌گذاری و توسعه بازار و اکوسیستم فین‌تک اسلامی نیز به ترتیب در اولویت‌های بعدی قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining the Islamic fintech index and prioritizing the focus points to improve the position of Iran using the TOPSIS method

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Fadaei 1
  • Ali Javan Jafari 1
  • Mustafa Sami Nasab 2

1 Master's degree, Faculty of Islamic Studies and Economics, Department of Political Economy, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.

2 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Department of Political Economy, Imam Sadegh University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

In today's world, economy and finance have always been a controversial topic. With the advancement of technology and changes in lifestyle, economy and financial affairs have also faced changes. The emergence of the fintech industry marked a tremendous change in banking and financial markets. The size of the global fintech market in 2022 has reached 133 billion dollars. In the meantime, the Islamic fintech index has been proposed as an important index in the financial and economic fields of Muslim countries. The purpose of this article is to examine the Islamic fintech index and provide solutions to improve Iran's position. For this purpose, the Islamic fintech index and its benefits have been examined first, and the methodology of this index has been examined. Then, 5 main criteria on which countries are evaluated and ranked in this index were extracted and using TOPSIS method, Iran's focus priorities for improvement in this index were calculated. According to the findings of the research, regulation and infrastructure creation are the two main components for the development of the Islamic fintech industry in Iran. Focusing on talents, capital development and the development of Bazaz and the Islamic fintech ecosystem were also placed in the next priorities, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic finance
  • fintech
  • Islamic fintech
  • TOPSIS
آزادگان مهر، ماندانا. قاسمی، اکرم. ردائی، نیلوفر. قاضی نوری، سپهر. (1398). بررسی صنعت فین‌تک و تدوین برنامه سیاستی توسعه فین‌تک در ایران (1): وضعیت فین‌تک در جهان. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
توحیدی، محمد. حکیمیان، مهدی. احمدوند، خلیل اله. (1400). بررسی و تحلیل فقهی ساختار صکوک بدون سررسید در بازار سرمایه اسلامی. مطالعات اقتصاد اسلامی، 13(2), 371-401.
ثانوی فرد، رسول. اسدالله، مهسا. حمیدی زاده، علی. (۱۳۹۸). الگوی کسب‌وکار بانکداری الکترونیک مبتنی بر ظهور فین‌تک‌ها و استارتاپ‌های مالی. مدیریت توسعه فناوری، شماره ۲۵، ۱۹۵-۲۴۸
حسینی، سید علی و مرشدی، فاطمه،1398،فین تک اسلامی در بازارهای مالی،پنجمین همایش مالی اسلامی،تهران
روحانی راد، شایان. (۱۳۹۹). فین‌تک؛ جستاری در سطح جهان و ایران. سیاست‌نامه علم و فناوری، شماره ۳۰، ۷۵-۹۴.
زینت‌بخش، امیرعباس. (1393). صکوک سرمایه‌گذاری اخلاقی: ایده‌ای برای کمک مالی به سازوکار احیای دریاچه ارومیه. بازار و سرمایه، شماره 49 و 50، 39.
سلیمی، علیرضا. (1391). ضرورت توسعه اوراق بهادار اسلامی. راهبرد، سال 21، شماره 65, 291-318.
صادقی شاهدانی، مهدی. محسنی، حسین. (1390). مدیریت مالی اسلامی (اصول و کارکردها). دانشگاه امام صادق (ع).
صادقی شاهدانی، مهدی، و محسنی، حسین. (1392). "بایسته‌های نظام مالی اسلامی در الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت". مطالعات اقتصاد اسلامی، سال 5، شماره 2،7-38
صراف، فاطمه. رحیمی، رحمان. (۱۴۰۱). فین‌تک در صنعت بانکداری. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، دوره پنجم، شماره ۷۴، ۲۷-۴۱
طباطبائی نژاد، سید صادق، ‌معصومی نیا، غلامعلی، و ثابت، سید عبدالحمید. (1399). "اصول و ضوابط حاکم بر نهاد مالی اسلامی‌ ". تحقیقات مالی اسلامی، سال 10، شماره 1، 562-592
عسکری، محمدمهدی. صادقی شاهدانی، مهدی. سیفلو، سجاد. (1395). شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌های پروژه‌های بالادستی نفت و گاز در ایران با استفاده از قالب ساختار شکست ریسک (RBS) و تکنیک تاپسیس (TOPSIS). پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 78، 57-96.
فدائی، محمدجواد ؛ عطاردی، محمدرضا ؛ جوان جعفری بجنوردی، علی "گذار از دولت مدرن به دولت پلتفرمی: مطالعه ای دلالت پژوهانه و مبتنی بر آموزه های اقتصاد اشتراکی"، فصلنامه علمی چشم انداز مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، ایران. 10.52547/JPAP.2023.229576.1234 (1402)
قائمی، محمدرضا. دهقان دهنوی، محمدعلی. سادات مرادی، نرجس. (1396). بررسی وضعیت استارت‌آپ‌های بانکی در حوزه خدمات نوین بانکداری (مطالعه موردی سیستم بانکداری ایران). اقتصاد و بانکداری اسلامی، 20،  119-140
قنبری، یوسف، برقی، حمید، حجاریان، احمد، 1393. مقاله «تحلیل و اولویت‌بندی درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان لرستان با استفاده از تکنیک تاپسیس»، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال ششم، شماره بیست و یکم، تابستان 1393، صص 169-180
کلانتری، خلیل (1380)، برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای (تئوری‌ها و تکنیک‌ها)، تهران، انتشارات خوش‌بین، صص 129-131
منظور، داوود؛ سید حسین‌زاده یزدی، سعید (1399). تنظیم گری و مقررات گذاری نظام مالی در ایران: ارزیابی مقایسه ای، فصلنامه پژوهش های پولی - بانکی، 13(43)، 149-188.
میرابی، وحید رضا، فلاح شمس، میر فیض، کوشان، ندا و سعیدی، نیما 1391. مقاله «شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر کیفیت خدمات الکترونیکی در بازار سهام با استفاده از روش تاپسیس فازی»، مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، شماره دوازدهم، پاییز 1391، صص 147-168
هاشمی، سید محمود. (1376). "بانکداری اسلامی". تحقیقات اسلامی، سال 12، شماره 1 و 2، 117-122.
 
Abojeib, M., & Habib, F. (2019). Blockchain for Islamic Social Responsibility Institutions. In Fintech as a Disruptive Technology for Financial Institutions, pp. 221–240.
  Askari, Mohammad Mehdi. Sadeghi Khabeni, Mehdi. Siflo, Sajjad. (2016). Identifying and prioritizing risks of upstream oil and gas projects in Iran using the Risk Breakdown Structure (RBS) framework and the TOPSIS technique. Economic Research and Policies, 78, 57-96. (in Persian)
Azadegan Mehr, Mandana. Ghasemi, Akram. Redaei, Niloufar. Ghazi Nouri, Sepehr. (2019). Survey of the Fintech Industry and Formulation of a Policy Plan for the Development of Fintech in Iran (1): The Status of Fintech in the World. Research Center of the Islamic Consultative Assembly (in Persian)
  Biancone, P. P., & Radwan, M. (2019). Social finance and financing social enterprises: an Islamic finance prospective. European Journal of Islamic Finance., Special Is, 1–7.
  Chishti, S., & Barberis, J. (2016). The FINTECH Book: The Financial Technology Handbook for Investors, Entrepreneurs and Visionaries. ISBN: 978-1-119-21887-6.
  DinarStandard & Elipses. (2022). The Global Islamic Fintech (GIFT) Report 2022. Retrieved from https://www.dinarstandard.com/post/global-islamic-fintech-report-2022
  Fadaei, Mohammad Javad; Attardi, Mohammad Reza; Javan Jafari Bojnourdi, Ali "Transition from Modern Government to Platform Government: A Denotative Study Based on the Teachings of the Sharing Economy", Quarterly Journal of Public Administration Perspectives, Faculty of Management and Accounting, Shahid Beheshti University, Iran. 10.52547/JPAP.2023.229576.1234 (1402). (in Persian)
  Ghaemi, Mohammad Reza. Dehghan Dehnavi, Mohammad Ali. Sadat Moradi, Narjes. (2017). Studying the Status of Banking Startups in the Field of New Banking Services (Case Study of the Iranian Banking System). Islamic Economics and Banking, 20, 119-140. (in Persian)
  Ghanbari, Yousef, Barki, Hamid, Hajjarian, Ahmad, 2014. Article: “Analysis and prioritization of the degree of development of Lorestan province counties using the TOPSIS technique”, Quarterly Journal of Urban and Regional Studies and Research, Year 6, Issue 21, Summer 2014, pp. 169-180. (in Persian)
  Hashemi, Seyyed Mahmoud. (1997). "Islamic Banking". Islamic Research, Year 12, No. 1 and 2, 117-122. (in Persian)
  Hazik Mohamed and Hassnian Ali, (2017), Blockchain, Fintech, and Islamic Finance , Published by Walter de Gruyter Inc., Boston/Berlin.
  Hosseini, Seyed Ali and Morshidi, Fatemeh, 2019, Islamic Fintech in Financial Markets, Fifth Islamic Finance Conference, Tehran. (in Persian)
  Kalantari, Khalil (2001), Regional Development Planning (Theories and Techniques), Tehran, Khoshbin Publications, pp. 129-131. (in Persian)
  Manzoor, Davood; Seyed Hosseinzadeh Yazdi, Saeed (2019). Regulation and Regulation of the Financial System in Iran: A Comparative Assessment, Quarterly Journal of Monetary and Banking Research, 13(43), 149-188. (in Persian)
  Mirabi, Vahid Reza, Fallah Shams, Mir Faiz, Koshan, Neda and Saeedi, Nima 2012. Article: “Identifying and prioritizing factors affecting the quality of electronic services in the stock market using the fuzzy TOPSIS method”, Journal of Financial Engineering and Securities Management, Issue 12, Fall 2012, pp. 147-168. (in Persian)
  Muryanto, Y.T., Kharisma, D.B. and Ciptorukmi Nugraheni, A.S. (2022), "Prospects and challenges of Islamic fintech in Indonesia: a legal viewpoint", International Journal of Law and Management, Vol. 64 No. 2, pp. 239-252.
  Oseni, U.A. and S. Nazim Ali., 2019, FINTECH IN ISLAMIC FINANCE Theory and Practice, Routledge 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon OX14 4RN.
  Rabbani, M. R., Khan, S., & Thalassinos, E. I. (2020). FinTech, blockchain and Islamic finance: an extensive literature review. International Journal of Economics and Business Administration, 8(2), 65-86.
  Rachmawaty. Zaerofi, Afif. Jati, Waluyo (2021). Implementation Model of Qard Al Hasan for Indonesian Islamic Banking. AL-INFAQ: Jurnal Ekonomi Islam, ISSN: 2087-2178, Vol. 12 No. 2
  Rouhani Rad, Shayan. (2012). Fintech; A global and Iranian research. Science and Technology Policy, No. 30, 75-94. (in Persian)
  Saba, I., Kouser, R., & Chaudhry, I. S. (2020). Fintech and Islamic Finance-challenges and Opportunities. Review of Economics and Development Studies, 5(4).
  Sadeghi Khabeni, Mehdi. Mohseni, Hossein. (2011). Islamic Financial Management (Principles and Functions). Imam Sadeq University (AS). (In Persian)
  Salimi, Alireza. (2012). The Necessity of Developing Islamic Securities. Strategy, Year 21, No. 65, 291-318. (In Persian)
  sanavifard, Rasoul. Asadollah, Mahsa. Hamidizadeh, Ali. (2019). Electronic Banking Business Model Based on the Emergence of Fintechs and Financial Startups. Technology Development Management, No. 25, 195-248. (in Persian)
  Sarraf, Fatemeh. Rahimi, Rahman. (1401). Fintech in the Banking Industry. Accounting and Management Perspectives, Volume 5, Issue 74, 27-41. (in Persian)
  Tabataba'inejad, Seyyed Sadeq, Masouminia, Gholam Ali, and Sabet, Seyyed Abdul Hamid. (2019). "Principles and Regulations Governing Islamic Financial Institutions". Islamic Financial Research, Year 10, Issue 1, 562-592. (In Persian)
  Theo Lynn • John G. Mooney Pierangelo Rosati • Mark Cummins,2019, Disrupting Finance FinTech and Strategy in the 21st Century(book).
  Tohidi, Mohammad. Hakimian, Mehdi. Ahmadvand, Khalilollah. (1400). A jurisprudential study and analysis of the structure of non-maturity Sukuk in the Islamic capital market. Islamic Economic Studies, 13(2), 371-401. (in Persian)
  Wanjala, M. Y., Chibololo, S. J., Akasi, H. Y., & Omukaba, O. R. (2022). Islamic Investment Funds. International Journal of Thesis Projects and Dissertations (IJTPD), 10(1), 21-31. Retrieved from www.researchpublish.com
  Zinatabakhsh, Amir Abbas. (2014). Ethical Investment Sukuk: An Idea for Financial Assistance to the Urmia Lake Restoration Mechanism. Bazaar and Capital, No. 49 and 50, 39. (in Persian)
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 30
دی 1402