مطالعات اقتصاد اسلامی
تحلیل انتقادی دوگان اثباتی و هنجاری در اقتصاد (بر اساس آراء شهید صدر)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
چکیده
در اقتصاد متعارف مناقشاتی پیرامون تفکیک بین اقتصاد اثباتی و هنجاری وجود دارد. در این مقاله به بررسی انتقادی این تفکیک با تمرکز بر اندیشه شهید صدر می‌پردازیم. بنا به فرضیه مقاله، توجه به تحلیل شهید صدر در ایجاد ارتباط نظام‌مند میان مذهب و علم اقتصاد، به فهم بهتر ورود نظام‌مند ارزش‌ها در علم اقتصاد کمک می‌نماید. یافته‌های این پژوهش که به روش تحلیلی سامان یافته، نشان می‌دهد هرچند دوگان اقتصاد اثباتی ـ هنجاری از جهاتی با دوگان پیشنهادی شهید صدر در تفکیک مذهب و علم اقتصاد متفاوت است، این دو قرابت خاصی دارند. در اندیشه شهید صدر، علم اقتصاد را می‌توان معادل اقتصاد اثباتی دانست. مذهب اقتصادی از این جهت که اقدام به ارزش داوری بر مبنای عدالت می‌پردازد به اقتصاد هنجاری یا اقتصاد ارزیابانه نزدیک است. البته مذهب اقتصادی به واسطه اشاره به ساختارهای نهادی مطلوب یا روش حل مشکلات اقتصادی از اصطلاح متعارف اقتصاد هنجاری فاصله می‌گیرد. صرف‌نظر از نقاط تشابه و تمایز دوگان مورد اشاره، تحلیل شهید صدر در ایجاد ارتباط بین تحلیل‌های علمی و مذهبی، به فهم بهتر چگونگی ورود نظام‌مند ارزش‌ها در اقتصاد اثباتی کمک می‌نماید. بر اساس تحلیل شهید صدر، تحلیل‌های علم اقتصاد عمدتاً در یک چارچوب نهادی مورد تأیید نظام‌های اقتصادی صورت می‌گیرد. این چارچوب نهادی باعث می‌شود که تحلیل‌های اثباتی نیز رنگ و بوی ارزشی بگیرند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Critical Evaluation of Positive-Normative Dichotomy in Economics (According to Shahid Sadr's View Point)
نویسنده [English]
- Mohammad Javad Tavakoli
Assistant Professor, Economics Department, The Imam Khomeini Institute for Research and Education
چکیده [English]
In traditional economics, there are some disputes over the distinction between Positive and normative economics. The current paper criticizes this dichotomy with a particular view to the ideas of Shahid Sadr. Attention to Sadr's view on the connection of normative and positive economics contributes to the better understanding of the entry of values in economics. The results of the study, which is done by using an analytical approach, show that while the dual positive-normative dichotomy is different from the dual doctrinal-science dichotomy, there have some similarities. From Sadr's view point, economic science is equivalent with positive economics. Doctrinal economics looks like normative or evaluative economics in sense that it engages in evaluations on the base of justice. Doctrinal economics deviates from normative economics by addressing ideal institutional structures and policy making. Regardless of the similarities and differences of the dual dichotomies, Sadr's attention to the link between doctrinal and scientific studies contributes to the better understanding of the entry of values in positive economics. According to Sadr, scientific economic analyses are based on an institutional framework, which is supported by an economic system. Such an institutional framework causes the positive analyses to have a value flavor.
کلیدواژه‌ها [English]
- Positive-Normative Economics
- Prescriptive Economics
- Doctrinal-Scientific Economics
- Shahid Sadr
- Islamic Economics
)