نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی صادقی شاهدانی ¹
• سید مهدی پاک دات ²

¹ دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد

² دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز، دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

معاملات مجموع صفر معاملاتی هستند که در آن‌ها زیان یکی از معامله‌گران در مقابل نفع دیگری است؛ و درست به همان میزان که فردی سود می‌برد دیگری ضرر خواهد نمود. کاربرد اصلی معاملات مجموع صفر مدیریت ریسک است. برخی معتقدند که علت حرام بودن قمار، این است که معامله مجموع صفر می‌باشد و لذا هر معامله مجموع صفرِ دیگر نیز از نظر اسلام مردود است.
در واکاوی مفهوم قمار به این نتیجه خواهیم رسید که از نظر لغوی و در اصطلاح فقها و از نظر احادیث، قمار دارای سه رکن اساسی است: 1- لعب 2- مغالبه 3- مراهنه. از بین این سه رکن، در معاملات مجموع صفر فقط «مراهنه» موجود است. مراهنه یعنی گرو گذاشتن وجه معین از سوی دو طرف تا در پایان از بازنده به برنده برسد. «مغالبه» به معنای این است که هر یک از طرفین قصد و تلاش برای غلبه بر دیگری را داشته باشد که به‌طور عامیانه «برد و باخت» نامیده می‌شود. در معاملات مجموع صفر کسی به‌دنبال برد و غلبه بر طرف مقابل نیست بلکه همه صرفاً به دنبال کسب سود هستند. «لعب» به معنای کاری است که غرض عقلایی نداشته باشد در‌حالی‌که معاملات مجموع صفر لااقل یک منفعت و غرض عقلایی مهم دارند و آن همان «پوشش ریسک» است. در نتیجه مطابق تعریف غالب فقهای امامیه از قمار، معامله مجموع صفر، قمار نمی‌باشد

کلیدواژه‌ها

• قمار
• مراهنه
• معاملات مجموع صفر
• مشتقات مالی

20.1001.1.20084102.1397.11.1.4.0

عنوان مقاله [English]

Study of the Suspicion of Gambling in Zero-sum Transactions

نویسندگان [English]

• Mahdi Sadeghi Shahdani ¹
• Seyed Mahdi Pakzat ²

¹ Associate Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University

² Ph.D. Condidate in Management of International Oil and Gas Contracts, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University

چکیده [English]

Zero-sum transactions are transactions in which the expense of one of the traders is against other’s interest; and just as much as one body harms someone else will benefit. The main application of zero-sum transactions is the risk management. Some believe that the prohibition of gambling is because of being a zero-sum transaction, so every another zero-sum transaction is rejected in Islam.
     In exploring the concept of gambling will reach the conclusion that literally and in terms of jurists and the Hadith, gambling rests on three pillars: 1- The game 2- The overcoming 3- The betting. Of these three pillars, only "the betting" is available in the zero-sum transactions. The betting means pledging a certain fund by both sides to transfer at the end from the loser to winner. "The overcoming" means that each of the parties have the intention and effort to overcome another which is called "win-lose" in Slang. In the zero-sum transactions no one intends to win and overcome the other side, but all are simply looking to make a profit. "The game" means some work that has no reasonability while a zero-sum transaction has at least an important benefit and rational purpose, that is the risk hedging. As a result, a zero-sum transaction is not gambling.