مطالعات اقتصاد اسلامی
استخراج شاخصه‌های «نظریه» در اقتصاد متعارف و ارزیابی این شاخصه‌ها مبتنی بر آراء شهید سید محمدباقر صدر
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام
2 استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام
چکیده
نگاه مرسوم این است که «نظریه اقتصادی» دارای ماهیت و مفهومی متعین است و اقتصاددانان مختلف نسبت به چیستی این ماهیت اجماع نظر دارند. در این نوشتار به‌منظور ارزیابی این مدعا، مروری تاریخی و تحلیلی بر مفهوم نظریه می‌شود.
شیوه‌ی نگارش در این مقاله، تحلیلی فلسفی است. ابتدا به بررسی تاریخی نحوه پدیدار شدن این مفهوم در میان اقتصاددانان پس از دوران رونسانس پرداخته شده است. سپس این پرسش دنبال شده است که آیا می‌توان شاخصه‌های منسجمی را برای نظریه در اقتصاد متعارف یافت؟ در مرحلۀ بعد نیز تلاش شده است ابعاد مختلف پاسخ به این پرسش به آراء شهید سید محمدباقر صدر ارجاع داده شود و منظر ایشان نسبت به این مفهوم استخراج شود.
این‌که اقتصاددانان در طول تاریخ نسبت به مفهوم و ماهیت نظریه دارای اجماع بوده‌اند و این‌که تعریف مشخص و متعینی نسبت به ماهیت نظریه در اقتصاد وجود داشته باشد، امری مردود است. اما من حیث المجموع می‌توان شاخص‌هایی غیر اجماعی را معرفی کرد که بتوانند ابعاد مفهومی «نظریه» در اقتصاد را روشن سازند. ابتنا بر جزء نگری و فردگرایی روش‌شناختی، استقلال نظریه از روش و از نظریه‌پرداز(علمی بودن، واقع‌نمایی، و تبیینی بودن نظریه)، ابتنای نظریه اقتصادی متعارف بر عامل واحد، امکان استقلال شاخه‌های دانشی و تخصصی شدن نظریات، حاکمیت منطق ریاضی بر نظریات و حاکمیت روش تجربی بر نظریات اقتصادی از ویژگی‌های اساسی «نظریۀ اقتصادی» هستند که شهیدصدر هر کدام از این شاخصه‌ها را مورد انتقاد قرار می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Extraction of 'Theory' Characteristics in Conventional Economics and Evaluation of This Characteristics Based on Seyyed Muhammad Bagher Sadr's Opinions
نویسندگان [English]
- hamidreza maghsoodi 1
- Mohammad Nemati 2
1 PhD. Candidate in Economics, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University,
2 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University
چکیده [English]
Conventional approach considers explicitly a concrete and precise concept for ‘theory’ insofar as you think all economists look at the clear concept. In order to evaluating this approach, we survey concept of ‘theory’ in historical and analytical perspectives.
In this philosophical analytical article after historical survey around modality of ‘Theory’ appear among Renaissance economists, we follow the possibility of founding the coherent characteristics for Economic Theory. Then we referred our results to Sadr’s points of view. It is rejected that: economists have a consensus about nature of theory and there is a specific and clear definition for this word.
But we can extract some nonconsensus characteristics that can show some dimensions of economic theory. Based on Methodological Individualism and Methodological Partialism, Independence of Theory from Method and From theorist (be Scientific, realistic and explanatory), based on unique analytical factor, possibility of independence of knowledge disciplines and theory specialization, mathematical logic governance on theories and empirical method governance on theories are basic affaires of Economic theories that Sadr criticize all of them.
کلیدواژه‌ها [English]
- Theory Nature
- Social Theory
- Economic Theory
- Sadr
- Conventional Economics
- تسخیری محمدعلی(١٣٨٢)، «شیوۀ شهیدصدر در شناخت مکتب اقتصادی اسلام و پاسخ به منتقدان»، مجلۀ اقتصاد اسلامی، شماره ١٠، صص ٩ تا ٢٢
- رفیع‌پور فرامرز(١٣٧٧)، آناتومی جامعه؛ یا سنت‌الله، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، انتشارات شرکت سهامی انتشار
- سبحانی تبریزی جعفر(١٣۶١)، روش تجربی و دانشمندان اسلام، مجله درس‌هایی از مکتب اسلام، سال ٢٢، شماره ٣، صص ١۵ تا ٢٠.
- صدر سید محمد باقر(١٣۵٠)، اقتصاد ما، ترجمه محمد کاظم بجنوردی، انتشارات برهان و موسسۀ انتشارات اسلامی
- صدر سید محمد باقر(١٣۵٩)، همراه با تحول اجتهاد، ترجمه اکبر ثبوت، سید جمال موسوی، سید جعفر حجت، انتشارات روزبه با همکاری کتاخانه بزرگ اسلامی
- صدر سید محمد باقر(١٣٩٣.الف)، اقتصاد ما، ج١، ترجمه سید محمد مهدی برهانی، انتشارات دارالصدر، چاپ اول
- صدر سید محمد باقر(١٣٩٣.الف)، اقتصاد ما، ج٢، ترجمه سید ابوالقاسم حسینی ژرفا، انتشارات دارالصدر، چاپ اول
- صدر سید محمد باقر(١٣٩٣.ب)، بارقه‌ها، ترجمه سید امید مؤذنی، انتشارات دارالصدر، چاپ اول
- فروغی محمدعلی(١٣۶١)، سیرحکمت در اروپا، انتشارات صفی علیشاه.
- محمدی اصل عباس(١٣٧۵)، امکان تحویل جامعه‌شناسی به روان‌شناسی، مجله علمی‌پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، شماره 19، صص1 تا 24
- Casullo A.(1981), “Russell on the reduction of particulars”, Volume: vol. 41, no. 4, pp. 199-205
- Extraction of "Theory" Characteristics in Conventional Economics and Evaluation of This Characteristics Based on Sayyed Muhammad Bagher Sadr's Opinions
- Harper Douglas(2008), Online Etymology Dictionary. Retrieved (http://www.etymonline.com)
- Longman(1978) ,Longman Dictionary of Contemporary English, Local versions of the Ldoce Online, http://www.ldoceonline.com
- Andreu Mas-Colell Michael D. Whinston and. Jerry R. Green. (1995) Microeconomic Theory. New York Oxford
- http://www.merriam-webster.com/dictionary/theory
- Matthew, Gospel (1989). The Oxford dictionary of the Christian church. New York
- Quesnay François(1958), Ekonomická tabulka a jinéekonomické spisy, Státní Nakladatelství Politické Literatury
- Smith Adam(1759), The Theory of Moral Sentiments, Universal Download Edition, www.Udownloadbook.com
- Marx Karl(1999), Capital, Online Version: Marx/Engels Internet Archive (marxists.org) 1995, 1999
- Mill John Stuart(1863) “on the definition of Political Economy; and of the Method of Investigation Proper to it”, in The Methodology of Economics(1997), vol 1, Edited and introduced by Roger E.Blackhouse, Routledge/ Thoemmes Press
- Jevons William Stanley(1871), The Theory of Political Economy, London Mcmillan, the Online Library of Liberty, Liberty Fund
- Leon Walras(2014), Elements of Theoretical Economics Or, The Theory of Social Wealth, Cambridge University Press
- Smith Adam (1976), Aninquiry into the Nature and Causes of The Wealth of nations, General Editors, R.H.Campbell and A.S.Skinner, Textual Editor, W.B.Todd, Vol 1, Cambridge University Press
- Vickrey William(1945), Maesuring Marginal Utility by Reaction to Risk, Econometrica, Vol 13, Issue $, pp 319-333
- Weintraub E. Roy(2002), How Economics Became a Mathematical Science, Duke University Press Durham and London
- Yefimov, Vladimir (2003), On pragmatic institutional economics, Paper for the EAEPE Conference, November 7-10, Maastricht, the Netherlands.
- Davis John B., Hands D. Wade, Maki Uskali(2001), The Handbook of Economic Methodology, The Economic Journal
)