شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر شکل‌گیری احتکار با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)

2 استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

احتکار یک از معضلات اقتصادی است که زندگی اجتماعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وجود نارسایی در تامین کالاهای اساسی و اقلام مصرفی مورد نیاز مردم از سویی سبب افزایش قیمت‌ها شده و به نوبه خود موجبات تنگ‌شدن معیشت آنان را فراهم می‌آورد و از سویی هم امنیت روانی مردم جامعه را تحت الشعاع قرار می‌دهد. متاسفانه در طی سال‌های متمادی نوع برخورد با این پدیده، یک برخورد انفعالی و پسینی بوده است بدین ‌گونه که برای شکسته شدن احتکار، فرد محتکر ملزم به عرضه کالای خود به بازار می‌شده است. اگر سیاستگذاران اجتماعی شناخت دقیقی از علل شکل‌گیری احتکار نداشته باشند امکان مبارزه همه‌جانبه با آن را نخواهند داشت. این مقاله در پاسخ به این نیاز، ضمن شناسایی عوامل گوناگون فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و سیاسی موثر بر شکل‌گیری احتکار، با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به اولویت‌بندی و وزن‌دهی این عوامل می‌پردازد؛ نتایج مطالعه حاکی از آن است که «رواج فرهنگ بازار محور غربی»، «عدم مدیریت صحیح شوک‌های اقتصادی» و «ازبین رفتن قبح احتکار در جامعه» سه عامل اصلی اثرگذار بر شکل‌گیری احتکار هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification and Ranking the factors of hoarding outbreak; Using Analytical Hierarchy Process (AHP)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Andalib 1
  • Mohammad Solimani 2

1 Masters student in Economics, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University

2 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University

چکیده [English]

Hoarding is one of the economic problems that affect social life. The lack of supply of basic goods and consumables items that needed for people life, increases prices and, in turn decrease the social welfare. On the other hand, hoarding affects the mental security of the people of the society. Unfortunately, over the long years, dealing with this phenomenon has been a passive, and for the breakdown of hoarding, hoarder was obliged to supply its goods to the market. If social policymakers do not have precise knowledge of the causes of hoarding outbreak, they will not have the possibility to battle with it immensely. In response to this need, this paper try to identify the various cultural, social, legal, and political factors affecting the hoarding outbreak and then prioritize these factors through Analytic Hierarchy Process (AHP). The results of the study indicate that "The prevalence of Western-market-based culture"," The lack of proper management of economic shocks" and "non- abomination of hoarding in the view of people" are the three main factors that cause rampancy of hoarding.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hoarding
  • Factors of Hoarding Outbreak
  • Market-Based Culture
  • Supply Shocks Management
ابن اثیر، مجدالدین مبارک بن محمد جزری (بی‌تا)، النهایه فی غریب الحدیث والانفر، دارالفکر لالطباعه والنشر،بیروت.
ابن منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم مصری، (1405ه)، لسان العرب، قم، نشر ادب الخوره
اصغری، محمد(1377)، بررسی فقهی و حقوقی دو مسئله‌ی رشوه و احتکار در پرتو دو مقوله(حقوق و اخلاق،فرد و جامعه)، تهران،انتشارات اطلاعات، چاپ اول
حرانی، حسن(1382)، تحف العقول،آل علی علیه‌السلام،قم.
پاینده، ابوالقاسم،  (1324) نهج الفصاحه، تهران، انتشارات جاودان، چاپ اول
کمپانى، فضل اللّه، (1362) تصنیف غررالحکم و دررالکلم، تهران، نشر مفید.
حلی، جمال‌الدین (1407 ه‌ ق‌) ،المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، مجتبى عراقى‌،چاپ سوم.
جوهری، اسماعیل ابن حماد، (1399ه ق)،تاج اللغه و صحاح العربیه، «معروف به صحاح اللغه»، دارالعلم للملایین، بیروت، چاپ دوم.
سبحانی، حسن (1380)، «بررسی عناصری از مناهی اقتصادی در احکام اسلامی»، نشریه تحقیقات اقتصادی، شماره58
شمس‌الدین، محمدمهدی (1378)، احتکار در اسلام، آیت‌الله­زاده شیرازی، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اوّل
شهید اول، محمد بن مکی،الدروس الشرعیه فی فقه امامیه الصادقی،چاپ قدیم،تهران،1269
صدر، کاظم (1362)، احتکار از دیدگاه فقه و اقتصاد، تهران، انتشارات 22بهمن، چاپ اول
عبیری، غلامحسین(1376)، «ریشه‌های انحصار»، نشریه‌ی تازه‌های اقتصاد، شماره66
عظیمی گرکانی، هادی (1386)، «بررسی تطبیقی آیات و روایات احتکار در مذاهب اسلامی»،نشریه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره7
فائزی، مجتبی(1323)،«تجارت و احتکار در بازار مسلمین»، نشر آیین اسلام، شماره28
قلی پور، حسن (1386)، «بررسی فقهی احتکار»، نشریه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره9
محقق داماد، مصطفی (1362)، «تحلیل و بررسی احتکار از نظرگاه فقه اسلام»، انتشارات اندیشه‌های نو در علوم اسلامی
محمودی گلپایگانی، محمد (1384)، «بررسی حقوقی احتکار و نرخ‌گذاری»، نشریه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره68
مفید (عبکری بغدادی)، محمد بن نعمان (1410ق)، المقنعه، موسسه نشر اسلامی،قم.
موسوی خمینی، روح‌الله (1335)، تحریر الوسیلة (ترجمه فارسى)، ج‏1، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)،چاپ دوم
منتظری، حسینعلی (1367)، احتکار و قیمت‌گذاری ، محمدی گیلانی، موسسه کیهان، چاپ اوّل
Adel azar, Memarian. Azizoalah, (1995), "AHP Novel Technique for Group Decision-Making", Journal of Knowledge Management, No. 27 and 28. (in Persian)
Frost, Randy O, "Hoarding", JAN (2010), Published Online, AVAILABE IN: http://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-0-387-33754-8_221 30
 Frost, Randy O; Hartl, Tamara L, April (1996), "A cognitive-behavioral model of compulsive hoarding", Animal, Volume 34, Pages 341–350
Ghodsipor, Seid Hasan, (2006), "Analytical Hierarchy Process AHP", Publication Center of Amirkabir University (Tehran Polytechnic), Fifth Edition. (in Persian)
John Krebs, "On the evolution of hoarding behavior", August (1978),Animal   Behaviour, Volume 26, Part 3, Pages 707–711
Moshiri, Esmaiel, (2001), "AHP Model Was Adjusted for the Survey and the Group -Making ", Knowledge Management, Year 4, No. 52, pp. 63-92. (in Persian)
Saaty, T., (1980), "The analytic hierarchy process" New York, McGraw Hill press.
Saaty, T.L., (1994), "How to make a decision", The analytical hierarchy process" Interfaces 24 ,19-43.
Taylor, Steven , (2016)"An armchair analysis of hoarding", PsycCRITIQUES, Vol 61(4), pages 127-145
Aizenman Joshua ,Yin-Wong ,Hiro Cheung Ito,(2015),"International reserves before and after the global crisis: Is there no end to hoarding?", Journal of International Money and Finance, Volume 52, Pages 102–126