ثبات بانکداری اسلامی در برابر بحران مالی (مطالعه موردی: بحران مالی سال 2008)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانش‌آموخته دکتری علوم اقتصادی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

نظام و اقتصاد سرمایه‌داری در چند دهه گذشته شاهد بحران‌های مالی مختلف بوده که از مهمترین آنها، بحران مالی سال 2008 است. بحران مذکور، دارای علل مختلف بوده که از مهمترین علل آن می‌توان به نوآوری‌ها و دارایی‌های مالیِ بدون پشتوانه واقعی و نیز توسعه و گسترش آن توسط نهادهای مالی اشاره نمود؛ به‌عبارت‌ دیگر مؤسسات مالی خصوصاً بانک‌ها با سرمایه‌گذاری بر دارایی‌های مالیِ بدون پشتوانه واقعی، معاملات آن را توسعه دادند. بانک‌ها و مؤسسات مالی مشابه به دلایل دیگری ازجمله عدم وجود سیستم نظارت کافی، اعطای تسهیلات گسترده و بدون رعایت استاندارهای مربوطه، خلق پول بدون پشتوانه، ورود به فعالیت‌های پر ریسک و افزایش نسبت اهرمی در توسعه بحران مؤثر بودند. نظام تأمین مالی اسلامی، نظام مالی مبتنی‌بر دارایی واقعی و به عبارتی، بخش واقعی اقتصاد است. بانکداری اسلامی در این نظام و در چند سال اخیر دارای رشد قابل‌توجهی بوده که نشان‌دهنده جایگزین بسیار مناسب برای روش‌های متعارف در نظام مالی است.
در این تحقیق، جایگاه و ویژگی‌های نظام بانکی متعارف و مؤسسات مالی مشابه در توسعه بحران مالی و در مقابل، ویژگی‌های ذاتی بانکداری اسلامی در جلوگیری از توسعه آن تبیین می‌گردد. بانکداری اسلامی از طرق ارتباط تنگاتنگ با بخش واقعی اقتصاد، ایجاد شفافیت مالی، وجود نظارت و کنترل، توزیع ریسک و تأثیرپذیریِ حداقل از شوک‌ها، رعایت استانداردهای وام‌دهی، عدم سرمایه‌گذاری در دارایی بدون پشتوانه، التزام به برآورد دقیق ریسک فعالیت‌ها (که عدم هریک باعث توسعه بحران مالی سال 2008 بوده) مانع از توسعه و گسترش بحران مالی در حیطه خود خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

(Case study: 2008 Financial Crisis) Constancy of Islamic Banking against Financial Crisis

نویسندگان [English]

  • Mahdi Sadeghi Shahedani 1
  • Davood Nasrabadi 2

چکیده [English]

In the past few decades, Capitalist economic system has witnessed different financial crises the most important of which is the 2008 financial crisis. The crisis had different causes that the main causes are innovations and financial assets without actual backing (real underlying asset) and their developing by financial institutions. Namely, financial institutions, especially banks, developed their transactions by investing in financial assets with no real backing.
Banks and similar financial institutions for other reasons, including the lack of adequate monitoring system, Extensive credits with no relevant standards, fiat money creation, log in risky activities and increased leverage were effective in developing crisis.
In this study the role of conventional banking in the development of crisis and on the contrary, the characteristics of Islamic banking in the immunity of crisis is explained.
Islamic financing system is a financial system which is based on real assets, In other words, on real economy. There has been considerable growth in recent years, in Islamic banking which represents a very good alternative to the conventional techniques in the financial system.
Islamic banking through a close relationship with the real economy, financial transparency, supervision and control, distribution of risks and minimal influence of shocks, lending standards, lack of investment in subprime assets, requires detailed risk assessment activities would prevent the recurrence of similar financial crises.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Financial Crises
  • islamic finance
  • islamic banking
  • Financial Assets without Actually Backing
  • profit and loss sharing
حشمتی مولایی، حسین (1388)، «فرصت‌ها و ریسک‌های پیش‌روی بانکداری اسلامی در شرایط بحرانی»، تهران: بیستمین همایش بانکداری اسلامی، مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران.
خوانساری، رسول و همکاران (1393)، وضعیت بانکداری در ایران و جهان، 2011 میلادی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
ژوزف استیگلیتز؛ مترجم: سید حسین علوی لنگرودی (1390)، «افشاگری تکان‌دهنده اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول؛ پشت درهای بسته خزانه‌داری آمریکا و صندوق بین‌المللی پول»، بانک و اقتصاد، شماره 115، صص54-62.
موسویان، سیدعباس (1388)، «بانکداری اسلامی، ثبات بیشتر و کارآیی بهتر»،‌ تهران: بیستمین همایش بانکداری اسلامی، مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران.
کریمی، علی‌اکبر (1390)، مجموعه مقالات بحران مالی سال 2008؛ ریشه‌ها پیامدها و راهکارها، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
Bourkhis, K., & Nabi, M. S. (2011). Have Islamic Banks Been Nore Resistant than Conventional Banks to the 2007-2008 Financial Crisis. In 17th Annual Conference of the Economic Research Forum, Antalya, Turkey.
Chapra, M. U. (2008). The Global Financial Crisis: Can Islamic Finance Help Minimize The Severity And Frequency Of Such a Crisis In The Future?;Paper Prepared at the Forum on the Global Financial Crisis, Islamic Development Bank.
Dewi, M. K., & Ferdian, I. R. (2009). Islamic Finance: a Therapy for Healing the Global Financial Crisis. Challenges of Globalising Financial System.
Griffith-Jones, S., Ocampo, J. A., & Stiglitz, J. E. (2010). Time for a Visible hand: Lessons from the 2008 World Financial Crisis. Oxford University Press.
Hasan, M. M., & Dridi, J. (2010). The Effects of the Global Crisis on Islamic and Conventional Banks: A Comparative Study. IMF Working Papers,
1-46.
Hassan, A. (2009). The Global Financial Crisis and Islamic Banking. UK: The Islamic Foundation, UK.
Hussain, M., Shahmoradi, A., & Turk, R. (2016). An Overview of Islamic Finance. Journal of International Commerce, Economics and Policy, 7(01), 1650003.
Kammer, M. A., Norat, M. M., Pinon, M. M., Prasad, A., Towe, M. C. M., & Zeidane, M. Z. (2015). Islamic Finance: Opportunities, Challenges, and Policy Options (No. 15). International Monetary Fund.
Nur Adzim A, M. (2012). Prospects for Islamic Banking After the World Economic Crisis; Faculty of Islamic Studies; The National University of Malaysia.
Mohieldin, M. (2012). Realizing the Potential of Islamic Finance, The World Bank; Economic Premise; Poverty Reduction and Economic Management Network.
World Economic Outlook Database (2009), www.imf.org