نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدجواد شریف‌زاده ¹
• مجتبی حسنی ²

¹ استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع)

² دانشجوی کارشناس ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

تجارت خارجی از دیرباز در زمره مهمترین فعالیت­های اقتصادی ملت­ها بوده است. از همین رو نظریه تجارت بین­الملل که به ترسیم الگوی مطلوب تجارت خارجی و تحلیل روش­های پیاده سازی آن اختصاص دارد جایگاه مهمی در دانش اقتصاد متعارف پیدا کرده است. این تحقیق سعی می‌کند چشم­اندازی نسبتاً دقیق از وضعیت مطلوب تجارت خارجی در اقتصاد اسلامی ارائه کند و از دستاوردهای اقتصاد نهادگرا و روش‌های آن برای تعیین مسیر دستیابی اقتصاد ایران به وضعیت مطلوب استفاده نماید. بر همین اساس سوالات اصلی تحقیق عبارت است از اینکه اولاً «براساس مبانی اسلامی الگوی تجارت خارجی مطلوب چه ویژگی­هایی دارد؟» و ثانیاً «برای انطباق تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران بر الگوی مطلوب تجارت خارجی کدام اصلاحات نهادی مورد نیاز است؟» از آنجا که این دو پرسش جنبه انکشافی دارد تحقیق فاقد فرضیه است. روش­شناسی تحقیق رجوع به اصول تشریعی اقتصاد اسلامی (به ویژه اصول عدالت اجتماعی، حرمت اکل مال به باطل، حرمت اسراف، لزوم تداول ثروت، حق فقرا در اموال اغنیا، نقش سازنده حکومت اسلامی، قاعده لاضرر و قاعده نفی سبیل) و سپس استخراج مجموعه سیاست­های راهبردی تجارت خارجی اسلامی از اصول مذکور است. سپس کوشیده­ایم با تکیه بر دستاوردهای اقتصاد نهادگرا مهمترین اصلاحات نهادی لازم برای اجرای سیاست­های مذکور را معرفی نماییم. نتایج نشان می‌دهد که باید برای تحقق هر یک از سیاست‌های راهبردی تجارت خارجی اسلامی اصلاحات نهادی متنوعی انجام داد. این اصلاحات در اغلب موارد ناظر به نهادهای رسمی بوده و در برخی موارد نیز اشاره به نهادهای غیررسمی دارند.

کلیدواژه‌ها

• اقتصاد اسلامی
• تجارت بین الملل
• الگوی مطلوب تجارت خارجی اسلامی
• اقتصاد نهادگرا
• صادرات و واردات

عنوان مقاله [English]

A Desired International Trade Pattern in Islamic Economics and the Required Institutional Reforms for Implementing it in Iran

نویسندگان [English]

• Mohammad Javad Sahrifzadeh ¹
• Mojtaba Hasani ²

چکیده [English]

From the past times International trade was one of the most important activities in all economies. Also international trade theories - which try to draw desired international trade pattern and analyze its implementation methods- had an important role in conventional economics. This research tries to give an accurate perspective of a desired international trade pattern  in Islamic Economics and use institutional economics and its methods to find the path that transit Iran`s economy to desired situation. Our main questions are: what are the main characteristics of a desired international trade pattern according to the Islamic teachings? and what are the institutional reforms required for transiting the Iranian international trade to the desired pattern?     
Research methodology is based on referring to deontological principles of Islamic economics (e.g. social Justice, prohibition of Extravagance, necessity of wealth circulation, poor's right in rich’s wealth, the rule of no harm (Qaede La zarar), and the rule of negation of the way (Qaede Nafye sabil)) and then deriving a desired pattern for Islamic international trade from these deontological principles. After deriving this pattern and its policy implications we try to give the main institutional reforms for implementing these policies. Our findings shows that a variety of institutional reforms should be done to implement desired Islamic international trade policies. The reforms are mostly concentrated on formal institutions and to some extent would address informal ones.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic Economics
• International Trade
• preferred international trade pattern
• Institutional Economics
• export and import